بیماری مومیایی شکوفه (سوختگی شکوفه بلایت شکوفه) و پوسیدگی قهوه ای در هلو، آلو، گیلاس و آلبالو

(پوسیدگی قهوه ای بلایت شکوفه)

Brown Rot Blossom Blight (bloosom blight)

بیماری پوسیدگی قهوه ای یا بلایت شکوفه با سوختگی (بلایت) شکوفه در مرحله گلدهی شروع می شود و با پوسیدگی قهوه ای میوه در مراحل رشدی میوه ادامه می یابد.

علائم بیماری پوسیدگی قهوه ای (مومیایی) بسته به نوع گیاه متفاوت بوده و سوختگی گل و پوسیدگی میوه از علائم شناخته شده این بیماری هستند. علایم اولیه سوختگی گل شامل پژمردگی و قهوه ای شدن گل ها بوده که به صورت دسته های گل به شاخه آویزان می مانند. آلودگی ممکن است گسترش یافته و سیخک های حامل گل ها را نیز دربر بگیرد. اگر شاخه های آلوده کاملاً از بین نروند، آلودگی از شکوفه به برگ ها و میوه های در حال رشد منتقل می شود. در این حالت برگ ها خشک شده و در تمام مدت سال بر روی درخت باقی می مانند. پوسیدگی میوه می تواند بر روی میوه های روی درخت و میوه های انبار شده اثرگذار باشد و ایجاد لکه های قهوه ای نرم بر روی میوه ها کند. با بزرگ شدن لکه ها روی میوه، جوش های سفید مایل به زرد به صورت دوایر متحدالمرکز ایجاد می شود. سپس میوه ها بتدریج کم آب، پوسیده و به حالت مومیایی شده روی درخت آویزان می مانند. میوه ها در هنگام انبارداری نیز می توانند علایم بیماری را از خود نشان دهند.

بیماری مومیایی هلو یکی از مهمترین بیماری های درختان میوه هسته دار  هلو، آلو و زردآلو است.

این بیماری توسط یک قارچ میکروسکوپی به نام مولینیا ایجاد می شود.

این قارچ به گل، شاخه، میوه های سبز و میوه های رسیده و حتی میوه های پس از برداشت خسارت می زند.

این قارچ، اسپور های میکروسکوپی فراوانی را در بهار و تابستان تولید می کند که موجب ایجاد بیماری می شود.

علائم این بیماری روی گیلاس شبیه به بیماری آتشک می باشد، اما گیلاس به بیماری آتشک حساس نیست.

در یک باغ هلو در اواخر زمستان دو نوع قارچ مولینیا وجود دارد.

۱- کنیدی ها (اسپور های غیر جنسی) تکثیر غیر جنسی دارند. کلونال هستند و همگی شبیه همدیگر می باشند. کنیدی ها روی شاخه های آلوده و یا میوه های آلوده ای که چروکیده و سخت شده اند حالت مومیایی تولید می کنند.

۲- آسکوسپورها (اسپور های جنسی). از ترکیب دو تیپ آمیزشی مختلف ایجاد می شوند در نتیجه موجب تنوع ژنتیکی می شوند.

آسکوسپورها داخل اندام قارچ مانندی به نام آپوتیسوم تولید می شوند.

اولین آمار منتشر شده از قارچ پوسیدگی قهوه ای روی میوه های در حال پوسیدگی در سال ۱۷۹۶ بوده است.

۳ گونه از جنس مولینیا موجب بیماری پوسیدگی قهوه ای می شوند.

1. Monilinia fructicola
2.  Monilinia laxa
3. Monilinia fructigena

گونه اول بیشتر در امریکای شمالی، نیوزلند، ژاپن، برزیل و دیگر کشورهای امریکای جنوبی اتفاق می افتد.

گونه دوم در تمام کشورهای تولید کننده این میوه ها بویژه در اروپا، افریقای جنوبی و شیلی رایج است (به بیماری پوسیدگی قهوه ای اروپایی معروف است).

گونه سوم هم روی میوه های هسته دار و هم دانه دار در اروپا دیده شده است.

زمانی که دمای بالای ۴ درجه سانتیگراد باشد، کنیدی ها روی بقایای گیاهی آلوده درخت ایجاد می شود. یک ساختار کوچک قارچ مانند (آپوتسیوم) می تواند روی میوه هایی که به زمین می ریزد بوجود می آید. باد و باران اسپورها (کونیدیا و آسکوسپورها) را به شکوفه‌های سالم در بهار می‌ رسانند تا فرآیند آلودگی در هوای مرطوب آغاز شود. آلودگی زیر ۱۰ درجه سانتیگراد رخ نمی دهد و برای M. laxa بالای ۱۳ درجه سانتیگراد رخ می دهد.

بلایت شکوفه بیماری پوسیدگی میوه هسته دار است و میزبان آن شامل زردآلو، گیلاس، شلیل، هلو، آلو و بادام است. سوختگی شکوفه نیز یکی از علائم پوسیدگی قهوه‌ای است که باعث مرگ گل‌ها، میوه‌ها و گاهی ساقه‌ها می‌شود. سوختگی شکوفه می‌تواند منجر به تلفات قابل‌توجهی شود زیرا می‌تواند تشکیل میوه و عملکرد بالقوه را کاهش دهد. سیب و گلابی نیز می‌توانند تحت تأثیر سوختگی شکوفه قرار گیرند، اگرچه آسیب اقتصادی به ندرت دیده می‌شود.

عامل این بیماری در شانکر های شاخه یا میوه های پوسیده (مومیایی) درختان یا کف باغ، زمستانگذرانی می کنند.

در بهار با بوجود آمدن شرایط مساعد، اسپور ها از کنیدی های روی میوه های مومیایی بوجود می آیند و توسط باد باران و یا حشرات به اولین بافت حساس درخت که شکوفه ها می باشد منتقل می شود.

اگر آلودگی از مرحله شکوفه بگذرد معمولا روی میوه های نارس باقی می ماند و تا مراحل آخر رشد کم کم ظاهر می شود.

میوه های نارس اگر دچار زخم یا خراش میوه باشند ممکن است آلودگی یا خسارت اتفاق بیافتد.

میوه های سبز هلو و شلیل که از آن ها صمغ خارج می شود و قهوه ای شده اند (با وجود مناسب بودن رطوبت و دما برای حضور این قارچ) می توان دلایل آلودگی  آن میوه ها را اینطور بیان نمود:

۱- که درخت خوب هرس نشده است که میوه ها با تکان باد یا باران خراشیده شده اند.

۲- یا اینکه با حشرات خوب مقابله نشده است که زخم هایی  در میوه بوجود آمده است و قارچ عامل بیماری پوسیدگی قهوه ای به داخل میوه نفوذ نموده است.

۳- عامل بیماری در محیط بسیار فراوان و بالا است که می تواند حتی از منافذ  یه روزنه های روی میوه نیز موجب آلودگی میوه شود (کمتر محتمل است).

یک تا ده میوه مومیایی در هر درخت، خطر آلودگی متوسط را برای هر محصول به همراه دارد.

گل های باز اولین بافت حساس در بهار هستند.

میوه های مومیایی آلوده، شانکر ساقه و گل های آلوده موجب آلودگی میوه می شوند.

آلودگی میوه به شدت به مدت رطوبت و میزان دما بستگی دارد.

برای اینکه آلودگی شکوفه ها در دمای ۱۰ درجه سانتیگراد رخ دهد به ۱۸ ساعت خیس شدن نیاز است.

در دمای ۱۶ تا ۲۱ درجه سانتیگراد فقط ۳ تا ۴ ساعت طول می کشد تا هاگ ها جوانه بزنند.

در ۲۴ درجه سانتیگراد تنها ۵ ساعت خیس شدن نیاز است.

زمان مورد نیاز برای ایجاد علائم بیماری بلایت شکوفه به درجه حرارت ممکن است چند روز تا ۱ هفته باشد.

شکوفه های سوخته معمولا با رشد جدید شاخه ها و برگ ها نادیده گرفته می شود و به چشم نمی آید. لذا اولین نشانه های بیماری و یا آلودگی ممکن است، برگ های زرد و یا پژمرده  روی شاخه ها و یا شاخه چه ها باشد.

اگر شرایط محیطی در زمان رسیدن میوه مناسب باشد (از لحاظ دما و یا رطوبت)، پوسیدگی میوه را در مراحل انتهای رشد میوه نیز شاهد خواهید بود.

بیماری پوسیدگی قهوه ای یک بیماری ویرانگر برای درختان دانه دار و هسته دار می باشد (هلو، شلیل، زردآلو، آلبالو و آلو).

در تمام جهان بیماری پوسیدگی قهوه ای مهمترین و خطرناک ترین بیماری برای درختان هسته دار در آب و هوای گرم و مرطوب است.

این بیماری نخستین و مهمترین بیماری است که در درختان دانه دار، برای آن از قارچ کش استفاده می شود.

یکی از دلایلی که میزان تولید و کیفیت این میوه ها در مناطق خشک بیشتر است  به این دلیل می تواند باشد که در مناطق خشک عموما در زمان شکوفه دهی دیگر بارندگی و رطوبت بالا را نخواهید داشت و این قارچ ها در این مرحله خسارت خاصی ایجاد نخواهند نمود.

در آلودگی گل ها بساک و مادگی در ابتدا آلوده می شوند. سپس قارچ ها لوله اتصال گل به شاخه را آلوده می کنند، سپس تخمدان و در ادامه شاخه ای که دمگل به آن متصل است آلوده می شود.

گسترش آلودگی به شاخه موجب ایجاد یک لایه (شانکر) نکروزه در بافت چوبی می شود.

گاهی اوقات شاخه ها و سرشاخه ها زمانی که دوره های طولانی مدت رطوبت و  دمای بالا هوا (۲۰-۲۸ درجه سانتیگراد) قرار گیرند، مستقیم آلوده می شوند.

به شرط مهیا بودن رطوبت کافی در باغ هنگامی که در بهار گل ها ظاهر می شوند، هر دو نوع اسپور آماده می شوند که گل ها را آلوده کنند.

اسپور ها به کمک باد خود را به گل ها می رسانند و برخورد قطرات باران آن ها را به گل های دیگر منتقل می کند.

باران رطوبت زمینه را برای حمله اسپور ها به گل ها فراهم می کند که به سوختگی گل ها منتهی می شود.

مشخصه گلهای آلوده یا سوخته شامل:

۱- فرو رفتگی چوب اطراف سوختگی گل که شانکر نامیده می شود.

۲- ترشح صمغ در اطراف سوختگی گل

۳- اسپورزایی قارچ روی گل های سوخته و شانکر

بعد از گل ها، نوبت به آلودگی میوه های سبز می رسد (میوه های سبز و نابالغ کمتر مستعد به بیماری هستند مگر اینکه آسیب ببینند).

آلودگی میوه های سبز به دو صورت دیده می شود:

۱- در نوع اول آلودگی میوه ها دارای علائم مشخصی نیست تا اینکه میوه ها به مرحله رسیدگی برسند.

۲- در نوع دوم، پوسیدگی قهوه ای رنگی روی میوه های سبز ظاهر می شود که ممکن است از میان آن ها صمغ نیز خارج شود که موجب تولید اسپور بیشتر می گردد.

تحت رطوبت و یا شرایط مرطوب اسپورژینا خاکستری تا خاکستری متمایل به قهوه ای رنگ هستند و دارای کنیدی ها (اسپورهای غیرجنسی) هستند که روی شکوفه ها و شاخه های بیمار تشکیل می شوند.

وجود کنیدی ها یک علامت تشخیصی است که پوسیدگی قهوه ای را از سایر بیماری های قارچی و باکتریایی میوه های هسته دار و دانه دار جدا می کند.

یک ماده صمغی یا لزج از شاخه ها خارج می شود که موجب می شود گل های سوخته به شاخه بچسبد.

حساسیت میوه ها به پوسیدگی قهوه ای در طی ۲ تا ۳ هفته قبل از برداشت افزایش می یابد. افزایش حساسیت با افزایش محتوای قند و با رسیدن میوه همراه است.

در پوسیدگی قهوه ای میوه، ابتدا لکه های قهوه ای و دایره ای شکل روی میوه قابل مشاهده است و در ادامه توده کنیدی ها خاکستری مایل به قهوه ای روی این لکه ها ایجاد می شود.

ممکن است هزاران کنیدی روی یک ضایعه وجود داشته باشد که هر کدام به طور بالقوه قادر به شروع یک آلودگی جدید هستند .

اگر شرایط محیطی در طول رسیدن میوه مرطوب و گرم باشد کل محصول به معنای واقعی کلمه می تواند یک شبه از بین برود.

میوه های آلوده ای که به زمین نمی افتند کم آب می شوند و به حالت مومیایی و یا چروکیده تبدیل می شوند و به ساقه می چسبند. پوسیدگی قهوه ای در سیب و گلابی شایع نیست ولی ممکن است رخ دهد.

اسپور ها در مومیایی های روی درخت، شاخه های خشکیده، گل های آلوده و میوه های سبز پوسیده تولید می شوند. برخی از حشرات و یا پرندگانی که از میوه ها تغذیه می کنند به انتشار اسپور ها کمک می کنند.

با نزدیک شدن میوه ها به زمان رسیدگی و افزایش میزان قند آن ها احتمال شدت پوسیدگی قهوه ای نیز افزایش می یابد. پوسیدگی در میوه های رسیده به صورت لکه های کوچک ظاهر می شود که به تدریج گسترش می یابد و طی چند روز اسپور های فراوانی روی میوه های پوسیده تولید می شوند .

بارش باران، باد و یا حشرات به انتشار بیشتر این اسپور ها و انتقال آن ها به میوه های رسیده کمک می کند.

میوه های پوسیده ممکن است روی زمین بیفتد. اما آلودگی در شاخه های آلوده ادامه می یابد.

هماینطور که قارچ ها به مومیایی کردن یا کلونیزه کردن میوه ها ادامه می دهند، میلیون ها اسپور می توانند تنها از یک میوه پوسیده آزاد شود. مومیایی و شانکر ها در باغ باقی می ماند و قارچ ها را به سال بعد منتقل می کند.

علائم آلودگی روی میوه های آلوده ممکن است تا مدتی ظاهر نشود. اما بعد از چند روز نگهداری در آشپزخانه و یا انبار، میوه ها شروع به پوسیدن می کنند (حتی بعد از خروج از سردخانه ها نیز این اتفاق می افتد).

متاسفانه هر کجا که درخت هلو است بیماری مومیایی نیز است.

تمیز نمودن کف باغ

خودداری از آبیاری بارانی

حذف حشرات و هر عاملی که موجب زخم یا آسیب به میوه ها می شود

حذف و پاکسازی مواد زائد نظیر میوه های مومیایی ریخته شده کف باغ

و هرس شاخه های آلوده و حذف میوه های مومیایی روی شاخه درختان موجب کم شدن جمعیت اسپورهای موجود در باغ برای سال آینده خواهد شد.

محافظت از گل ها در برابر آلودگی قارچی با استفاده از قارچ کش ها به خصوص در زمان گلدهی در باغ هلو (در صورت حساس بودن رقم فراهم بودن شرایط بیماری) توصیه می شود.

همچنین توصیه می شود هرساله باغ رتیواتور زده شود تا میوه های بیمار دفن شوند و از توسعه بیماری جلوگیری شود.

سوختگی شکوفه ها تا حد زیادی تحت تاثیر شرایط آب و هوایی است.

در مناطقی که آلودگی یا سوختگی شکوفه رخ می دهد یک تا سه مرحله اسپری قارچکش در زمان شکوفه دهی توصیه می شود و سوختگی شکوفه را کنترل می کند.

۱- زمانی که شکوفه ها شروع به بازشدن کرده اند.

۲- نیمی از شکوفه ها باز شده اند.

۳- تمام شکوفه ها باز شده اند.

برای کنترل پوسیدگی قهوه ای میوه نیز دو تا سه مرحله اسپری قارچکش در دوره های دو تا سه هفته ای منتهی به برداشت مفید است.

این بیماری روی بعضی از درخت ها و میوه ها بیشتر است و درخت ها و میوه های آن حساسیت بییشتری به این بیماری دارند. حسایت درختان میوه به این بیماریبه ترتیب از بیشتر به کمتر شامل زرد آلو، گیلاس، هلو، آلبالو و سایر آلوها می باشد.

زمان مناسب درمان برای کنترل سوختگی شکوفه های پوسیدگی قهوه ای بسیار مهم است. قارچ کش داکونیل (یک کیلوگرم در هزار لیتر آب)، محافظت بسیار موثری در برابر بیماری در میوه های هسته دار مانند زردآلو، گیلاس، شلیل، هلو، آلو و آلو دارد.

در برخی منابع قارچ کش تیوفانات متیل (یک کیلوگرم در هزار لیتر آب) نیز برای مقابله با این بیماری معرفی شده است.

قارچ کش پروپیکونازول نیز برای مقابله با این بیماری معرفی شده است.

در منابعی نیز جهت پیشگیری و کنترل این بیماری ( سوختگی شکوفه و در ادامه پوسیدگی قهوه ای) سم پاشی های چهارگانه دورهای با سم بردوفیکس به صورت زیر توصیه شده است:

• سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار پس از ریزش ٧۰ درصد برگ ها در پاییز

•  سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از تورم جوانه ها

•  سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها

•  سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از تشکیل میوه انجام شود.

دو مرحله اول سمپاشی به صورت کلی و به منظور پیشگیری بسیاری از بیماری ها برای درختان هسته دار و دانه دار توصیه میشود که در پیشگیری بیماری مومیایی شکوفه (بلایت شکوفه) و در ادامه پوسیدگی قهوه ای میوه نیز بسیار موثر می باشد.