اسکب یکی از ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی ﻣﻬﻢ ﻗﺎرچی اﻧﺎر در ﻣﻨﺎﻃﻖ گرم و ﻣﺮﻃﻮب ﺑﻮده وﻋﺎﻣﻞ ﺑﯿﻤﺎری ﻗﺎرچ
Elsinoe punicae اﺳﺖ. روی ﻣﯿﻮه ﻫﺎی آﻟﻮده اﻧﺎر در ﺷﺮاﯾﻂ طبیعی، ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﻏﯿﺮ جنسی ﻗﺎرچ تشکیل می شود.آﺳﺮووﻟﻬﺎ روی ﻣﯿﻮه ﻫﺎی آﻟﻮده در زﯾﺮ کوتیکول، داﺧﻞ اپیدرم و کمی ﻓﺮو رﻓﺘﻪ در پوﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه می ﺷﻮﻧﺪ. کنیدیوﻓﻮرﻫﺎ از ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻیی ﺑﺎﻓﺖ ﺳﻮدوپاراﻧﺸﯿﻢ ﻣﻨﺸﺎ می گیرﻧﺪ.
درختان انار دو تا سه مرحله گلدهی در فصل بهار دارند. درختانی که خوب تغذیه شده باشند گلدهی مرحله دوم و سوم را نیز خواهند داشت.
اگر گل های مرحله اول دچار آلودگی اسکب شوند ( در باغ های که این بیماری شیوع بالایی دارد) گل ها دچار بدشکلی می شوند، تلقیح پیدا نمی کنند ریزش می یابند و میوه ای تشکیل نمی شود.
درختان اناری که خوب تغذیه شده باشند آلودگی گل ها در گلدهی مرحله دوم و سوم در دماهای بالاتر منجربه بدشکلی گل ها نمی شود، گل ها تبدیل به میوه می شوند و روی پوست میوه توسعه می یابد. میوه های لکه دار، دانه ها سالمی دارند، فقط زیر لکه ها دانه ها کمی سفید می شوند. خسارت عمده اسکب کاهش کیفیت میوه و بازار پسندی میوه انار می باشد.
نشانه های اصلی بیماری موارد زیر است:
- ریزش گلها
- عدم تلقیح گلها
- بدشکلی میوه ها و گلها
- ایجاد لکه ی قهوه ای تا سیاه چوب پنبه ای روی میوه های رسیده
مورد آخر سبب افت شدید بازارپسندی محصول شده و زیان بسیاری به کشاورزان رسانده و امکان صادرات میوه را از میان می برد. برپایه ارزیابی های میدانی، این بیماری در سالهای ۹۵ تا ۹۷ بیش از هفتاد درصد به باغهای انار استان گلستان و مازندران خسارت زده است.
بدشکلی، چروکیدگی، قهوه ای و سیاه شدن گلها در آغاز فصل، نشانه بارز پیدایش این بیماری است. نخستین علائم بیماری در مراحل اولیه پیدایش گلها به صورت لکه های سیاه رنگ مدور به قطر ۱ تا ۳ میلیمتر دیده می شود.
پس از باز شدن گلها، لکه ها بزرگتر شده و به صورت لکه های خاکستری تا قهوه ای تیره و کمابیش فرورفته روی اندام های گل (نهنج، کاسه گل و کاسبرگها) پدیدار می شود. لکه ها به قطر ۱ تا ۱۲ میلیمتر به صورت گرد تا نامنظم بوده و ممکن است چندین لکه به هم پیوسته و بخش بزرگی از اندام های گل، علائم نکروز نشان دهند.
نشانه بارز علائم این بیماری نسبت به بیماری های آنتراکنوز یا آلترناریا این است که لکه های ناشی از بیماری اسکب، چوب پنبه ای بوده و رگه های برجسته چوب پنبه ای روی لکه ها دیده می شود و گسترش آنان کمابیش شعاعی است.
آلودگی شدید به ریزش بخش بزرگی از گلها در مراحل اولیه تشکیل میوه ها می انجامد تا جایی که زیر درخت پر از گلهای بدشکل ریزش کرده می شود.
بنابراین پس از ریزش برگها، باقیمانده های گل ها و میوه های آلوده روی درخت مشاهده می شود بهترین زمان جمع آوری و معدوم سازی آنهاست. معدوم سازی به روش آتش زدن یا زیر خاک کردن تا عمق ۳۰ سانتیمتری خاک است. اندام های آلوده کف باغ نیز به همین روش معدوم شوند.
لازم است همه باغداران این اقدام را به صورت کامل و دقیق انجام دهند. وجود باغ های رها شده آلوده موجب شیوع بیماری اسکب در منطقه خواهد.
اولین مرحله پیشگری برای مقابله با بیماری اسکب انار، استفاده و یا کاشت ارقام مقاوم به این بیماری می باشد.
جمع آوری اندام های آلوده و بیمار به انتهای فصل موکول نشود.
انجام این مرحله برای باغداران استان گلستان و مازندران بسیار حیاتی است. با انجام این اقدامات امید میرود بیماری در سالهای آتی از حالت طغیان خارج شده و تحت کنترل قرار گیرد.
هرس شاخه های خشک نیز به مدیریت بیماری کمک خواهد نمود.
برنامه تغذیه ای مناسب بر اساس آزمون خاک در مقاومت میوه ها به این بیماری بسیار موثر است.
مبارزه شیمیایی:
کنترل این بیماری با استفاده از قارچکش ها در زمان مناسب امکان پذیر است. در صورت وجود سابقه بیماری در باغ یا منطقه و بارش های متوالی همراه با دمای بالای ۱۳ درجه سانتیگراد، برای کنترل بیماری باید اقدام نمود. برای این منظور، استفاده از قارچکش هایی به شرح زیر توصیه می شود:
در باغ های اناری (با شیوع این بیماری) که میزان بیماری اسکب انار بالاست و این بیماری شایع است توصیه می شود که درختان انار همانند سایر درختان دانه دار و هسته دار در هنگام ریزش ۷۰ درصد برگ ها با سموم خانواده مس (اکسی کلرور مس ۳ کیلو در هزار لیتر آب و یا بردو فیکس۸ تا ۱۰ لیتر در هزار لیتر آب) سمپاشی شوند. این سمپاشی می تواند بعداز عمل هرس (حذف شاخه های خشک و زائد، حذف و خارج نمودن میوه های پوسیده و آلوده از باغ) نیز تکرار شود.
به صورت متداول و عمومی حدود یک هفته قبل از تورم جوانه ها در قبل از بهار یا اوایل فصل بهار، سمپاشی درختان با قارچکش مسی بردوسیف (مخلوط بر دو ۱۸% SC) 8 تا ۱۰ در هزار برای مقابله با عامل بیماری زمستان گذران بسیار موثر است.این سم پاشی موجب کاهش زادمایه ی قارچ بیمارگر به ویژه در زمستان های ملایم می شود. شستشوی کامل شاخه ها، طعنه و پایه درخت در سال جاری ضرورت دارد.
در منطقه ای با شیوع این بیماری چناچه برگ ها ظاهر شده اند، بر دو سیف (بردوفیکس) با دوز ۵ در هزار بعد از ظهور برگ ها و بعد از میوه بستن نیز استفاده می شود. سمپاشی درختان انار در مرحله بعد از میوه بستن با بردوفیکس ۵ در هزار، علاوه بر کنترل بیماری قارچی اسکب در کنترل بیماری قارچی آنتراکنوز نیز موثر می باشد.