Rejuvenation Pruning
درختان آفت زده پیر، ضعیف، ذلیل یا بیمار که میزان شاخه و برگ کمی دارند و درصد جوانه زنی و میوه دهی نیز در آنها پایین است با روش هرس جوانسازی می توان آن ها را طی دو تا سه سال جوانسازی یا بازسازی نمود.
در هرس جوان سازی یا اسکلتی معمولا هیچ شاخه و برگی روی درخت باقی نمی ماند و درخت در بهار با شروع فصل رویش، جوانه های قوی ایجاد خواهد نمود که طول زیادی نیز دارند. با شروع رشد بایستی مداوم جوانه ها از نظر حضور آفت های مکنده بررسی و یا پایش شوند و به محض ظهور اولین نشانه های آفت ( شته ها، شپشک ، مینوز، تریپس، کنه و غیره) اقدام به سمپاشی نمود. سمپاشی هفتیانه با سموم تماسی یا سیستمیک برای مقابله با آفات مذکور به ویزه مینوز، از اوایل بهار تا اواسط پاییز به مدت دو سال توصیه خوبی برای حفظ و نگهداری جوانه ها می باشد.
هرس جوان سازی با هدف جوان سازی درختان انجام می شود و می توان آن را روی درختان پیر و فرسوده و در عین حال سالم انجام داد . تقریباً کل تاج درخت را برداشته می شود و شاخه های تنه و اسکلتی به طول نهایتا دو متر باقی می ماند. اگر تنه و شاخه های اصلی به دلیل سوختگی، بیماری یا ویروس سالم نباشند، این نوع هرس قابل اجرا نیست.
در تصویر زیر هرس جوان سازی، یکسال بعد از هرس و دو سال بعد از هرس را مشاهده می نمایید.
با وجود قدیمی بودن، تنه و شاخه های داربست حاوی جوانه های ناخواسته ای هستند که می توانند شاخه های جدید از آن بیرون بیایند. شاخههای جدید میتوانند از این شاخههای جدید تشکیل شوند که امکان تجدید تاج را فراهم میکند (شکل b).
پس از تشکیل شاخه های جدید، برای کنترل تشکیل تاج جدید درخت، هرس شکل دهنده مورد نیاز است (شکل c). در هرس شکل دهنده یا هرس فرم، شاخه های (متراکم) نابجایی که در مرکز درخت بوجود می آید بایستی حذف شود و چند شاخه خوب و قوی بعنوان شاخه های اصلی درخت انتخاب و هدایت شوند. همچنین توصیه می شود در اواخر تیر یا مرداد این شاخه ها را سرزنی نمایید تا تحریک به رشد جوانه های جانبی شوند و بدین طریق کم کم تاج درخت پر و تکمیل شود.
می توان بعد از زمان سرزنی با استفاده از کود های تقویتی (۲۰-۲۰-۲۰، جلبک دریایی، اسیدآمینه و ..) برگ مصرف و همچنین استفاده از کود های ازته خاک مصرف (اوره، سولفات آمونیوم) درخت را تغذیه نمود تا درخت به تحریک رشد جوانه های جانبی تشویق شود.
هرس جوان سازی باعث عدم تعادل شدید بین قسمت های بالای و زیر زمینی گیاه می شود. بنابراین، اقدامات زراعی باید پس از هرس تنظیم شود تا جریان شیره به قسمت بالای زمین کاهش یابد. در حالی که کوددهی و آبیاری باید محدود و کاهش یابد، ممکن است لازم باشد اقدامات دیگری مانند حذف علفهای هرز که در خاکهای بدون سایه شیوع بیشتری دارند، تشدید شود. پس از هرس جوانسازی، تنه ها، شاخه های داربست و شاخه های بزرگی که قبلاً تحت سایه و پوشش شاخ و برگ بودند، ناگهان به طور کامل در معرض تابش خورشید قرار می گیرند. این قرار گرفتن در معرض می تواند باعث سوختگی شدید شود که باید تا حد امکان از آن اجتناب شود. به همین دلیل تنه ها و شاخه های در معرض نور خورشید باید توسط رنگ لاتکس و یا محلول بردو رنگ آمیزی شوند. استفاده از رنگ سفید لاتکس سفید و غیر سمی که به عنوان ضد آفتاب عمل می کند توصیه می شود.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که پایه روی بازیابی درختان پس از این نوع هرس تأثیر می گذارد.
جوان سازی درختان مسن تر از طریق برش های دقیق و انتخاب شده شاخه های اصلی می باشد. درختان سیب و گلابی به راحتی بازسازی می شوند. گیلاس را نیز می توان بازسازی کرد، اما به میزان کمتر و با موفقیت کمتر. هلو و شلیل برای احیا توصیه نمی شود. بریدن درخت هلو و کاشت درخت جدید آسان تر است.
انتهای تنه و شاخه های اصلی را بررسی کنید. آنها باید به طور معقولی سالم و عاری از نواحی چوب مرده باشند (پوست روی آنها خشک و مرده باشد). . اگر تنه و قسمتهایی از اندامهای اصلی توخالی باشد، تلاش برای نجات درخت، جوانسازی یا بازسازی به احتمال زیاد ناموفق خواهد بود. نواحی شاخه ها و تنه که قهوه ای مایل به نارنجی و پوسته پوسته به نظر می رسند نیز نشانه ای از سلامت ضعیف درخت هستند.
آن درختان پیر، قدیمی، آفت زده و بیمار قابلیت احیا و یا باز سازی دارند که تنه اصلی و شاخه ها اصلی سالم و همچنین ریشه های نسبتا سالمی داشته باشند یا اینکه میزان خسارت روی آن بسیار کم و محدود باشد.