حشره برنج(شپشک برنج)، راه های پیشگیری و مقابله با آن

حشره برنج با نام علمی Sitophilus oryzae سیتوفیلوس اوریزائه و نام عمومی Rice weevil که ما ایرانی ها به آن شپشک برنج می گوییم طولی به انداره ۱ میلی متر و دارای طول عمر بین ۶ الی ۸ ماه است. این حشره در هر روز حدود ۴ تخم و در کل طول عمر خود به طور میانگین ۳۰۰ تخم می گذارد.

اگرچه کیسه های برنج در جای مناسبی قرار داشته باشد بعد از چند سال هم ممکن است مورد حمله این آفت قرار نگیرند. فصل تابستان و دمای بالا ی هوا برای رشد و تکثیر این افت مطلوب می باشد و فعالیت این افت بیشتر می شود.

حشره برنج دارای دماغ درازی است و رنگ آن مشکی با لکه های کم رنگ قرمز است. حشره برنج از مزرعه وارد برنج شده و در کنار آن باقی می ماند. در ابتدا اندازه بسیارکوچکی دارد و قبل از رشد با چشم غیر مسلح قابل رویت نیست.

بعد از اینکه برنج در شرایط مناسب از لحاظ دما و رطوبت برای رشد این حشره قرار گرفت شروع به رشد و تخم گذاری می کند و شروع به خوردن دانه های برنج می کنند و در مدت نسبتا کوتاهی می تواند حجم بالایی از برنج را تبدیل به پودر و غیر قابل استفاده کند.

راه های پیشگیری از آن

قراردادن برنج در جای مناسب

جداسازی برنج های کهنه از برنج تازه

شستوشو و ضدعفونی کردن محل نگهداری برنج

قراردادن مقداری سیر در محل نگه داری برنج

راه های مقابله با آن

قرار دادن در زیر آفتاب و فراری دادن شپشک ها

شستشو با آب جوش در زمان استفاده

تعویض گونی های برنج برای کنترل تخم های افت موجود در منافذ گونی

استفاده از قرص برنج

قرص برنج یا فسفید آلومینیوم (Aluminium phosphide) با نام تجاری معروف فستوکسین(Phostoxin) نوعی آفت‌کش بسیار موثر با مصرف تجاری و صنعتی است. در بیشتر نقاط دنیا، تنها در اختیار شرکت‌های معتبر و افراد آموزش دیده به‌کار می‌رود. کشندگی بالای فسفیدهای فلزی ناشی از گاز فسفینی (PH_۳) است که در اثر واکنش آن با آب آزاد می‌شود. روش استفاده از این آفت‌کش به‌صورت تدخین است. آزاد شدن گاز کشنده فسفین و پخش شدن آن در اثر واکنش قرص با رطوبت هوا و محیط باعث از بین رفتن تقریبا کامل حشرات و جوندگان می‌شود. فسفید آلومینیوم سم بسیار خطرناکی می باشد و سالانه بصورت عمدی و تصادفی موجب مرگ بسیاری از انسان ها شده است. با وجود ممنوعیت در کشور، در مازندران و گیلان و تهران بیشترین میزان قربانی ها را داشته است. توصیه عمومی بر این است که از این سم مهلک استفاده نشود . در این مقاله هدف بر این است که در موارد خاص که شخص مجبور به استفاده از این افت کش می شود طرز استفاده صحیح آن را بداند.

زمانی که در کیسه های برنج این آفت دیده شد حتی در تعداد کم، چونکه سرعت تکثیر این افت بسیار زیاد است از این قرص ها استفاده می شود . بدین صورت که برای کیسه های برنج ۵۰ کیلویی دو تا سه عدد قرص برنج و برای کیسه های ۲۰ کیلویی یک عدد قرص برنج در دستمال کاغذی یا پارچه پیچیده و در وسط کیسه برنج قرار داده می شود. این سم بصورت تدخین و یا تصعید گاز های ایجاد شده در محیط، تاثیر خود را می گذارد. لذا استفاده از نایلون اصلا توصیه نمی شود چون گاز در داخل نایلون محفوظ می ماند و خارج نمی شود و در این حالن هیچگونه اثر گذاری به همراه نخواهد داشت. گاز ایجاد شده از داخل پارچه به داخل کیسه متصاعد می شود و تمامی افات موجود در محیط کیسه را از بین خواهد برد. بعد از مدتی پارچه که محتوای قرص بوده ازکیسه خارج و دور انداخته می شود و با شستن برنج قبل از پخت، عموم آلودگی ها مانده بر اثر استفاده از این افتکش حذف می شود.

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی، قرص های جدید با ترکیبی از سیر و نمک به بازار آمده است که صددرصد گیاهی بوده و بدون هیچگونه خطر و اسیب برای سلامت انسان، آفات موجود در برنج و غلات را از بین می برد.