- سبدخرید خالی است.
- ادامه خرید
Calcium
عنصر کلسیم به صورت یون کلسیم Ca۲+ جذب ریشه گیاهان می شود.
کلسیم در ساختار ماده زنده وارد می شود و کم تحرک است.
کلسیم نقش مهمی در دیواره سلولی، غشای سلولی و قابلیت انعطاف پذیری آن ها دارد.
کلسیم در تقسیم سلولی، حفظ استحکام سلول و نفوذپذیری غشا موثر است و روی آنزیم ها تاثیر گذار می باشد و در فرایند هرمونی دخالت دارد.
کلسیم در استحکام و کیفیت میوه موثر است.
کلسیم با حفظ و پایداری سلول های گیاهی و افزایش قدرت بافت سلولی، مانع از ایجاد بسیاری از بیماری های فیزیولوژیکی در محصولات می گردد.
کمبود کلسیم در میوه های درختان با افزایش ازت و پتاسیم ظاهر می شود. تغییرات رطوبتی و آبشویی در طول فصل رشد، شدت عوارض کمبود کلسیم را افزایش می دهد.
کلسیم کم تحرک ترین عنصر چه در گیاه و چه در خاک می باشد.
کلسیم از عناصر کم تحرک بوده است و انتقال آن فقط در آوند های چوبی امکان پذیر است (از پایین به بالا)، به همین دلیل عوارض کمبود آن در بافت های جوان گیاه ظاهر می شود.
بدین صورت که لکه های رنگ پریده و سوختگی در مرکز و حاشیه برگ ها ظاهر شده حتی برگ های انتهایی ریزش می کنند. رشد شاخه ها متوقف، و نوک شاخه ها خشک و بدشکل می شود. نوک ریشه ها می سوزد و ریشه های موئین از بین می رود و رشد ریشه متوقف می شود.
کلسیم به طور کلی در برگ ها قرار دارد.
کلسیم یک فاکتور مهم برای توسعه ریشه و عملکرد آن و همچنین جز مهمی از دیواره سلولی است.
کلسیم برای ثبات کروموزوم ها و تقسیم سلولی لازم است.
کلسیم چندین سیستم آنزیمی را فعال می کند و اسید های آلی را نیز خنثی می کند.
در شرایط کمبود کلسیم رشد گیاه و عملکرد میوه می تواند قبل از آنکه نشانه های کمبود کلسیم در درخت مشاهده شود، دچار کاهش شود.
کلسیم در پایداری دیواره سلولی، توسعه سلول و فرایند های داخلی، پایداری غشاهای سلولی، تعادل کاتیون و آنیون، فعال کننده برخی آنزیم ها و همچنین تنظیم فشار اسمزی نقش دارد.
کمبود کلسیم موجب تجزیه دیواره سلولی و خشکیدگی برگ ها می شود. کلسیم در توسعه ریشه نقش دارد و از صدمات ناشی از سرمازدگی جلوگیری می کند.
(ژاپن بزرگترین تولید کننده میوه نارنگی و برزیل بزرگترین تولید کننده میوه پرتقال است)
علائم کمبود کلسیم در حاشیه برگ ها، بیشتر از نقاط دیگر برگ دیده می شود در نتیجه باعث تغییر شکل برگ، به صورت فنجانی رو به پایین می شود. این علامت تا نقاط اتصال برگ به دمبرگ گسترش می یابد، اما برگ ها نمی افتند، بلکه فقط لکه های بافت نکروتیک شده در نوک دمبرگ ایجاد می شود و همچنین حاشیه برگ ها نامنظم و پاره پاره می شود.
در شرایط کمبود کلسیم رگه هایی روشن تر و کوتاهتر روی برگ ها ایجاد می شود.
در شرایط کمبود کلسیم نوک برگ ها پیچیده (بر می گردد) و برگ ها به شکل قلبی دیده می شوند.
اندازه برگ ها می تواند کاهش یابد .
در موارد شدید رگبرگ ها رنگ پریده و زرد دیده می شوند.
در شرایطی که سطح پتاسیم بالا باشد، نقاط رنگ پریده را فقط روی سطوح برگ های بالایی می توان مشاهده کرد.
در شرایط کمبود کلسیم ریشه درختان مستعد به بیماری می شوند.
عملکرد میوه کاهش می یابد.
رشد درختان به تاخیر می افتد و شاخه و برگ ها لاغر و خشک به نظر می رسند.
علائم کمبود کلسیم به صورت معمول در باغ ها مشهود نیست. بلکه بصورت کاهش آب میوه، کاهش رشد میوه و موجب ضخامت پوست میوه می شود.
استفاده از کود خاکی سوپرفسفات معمولی که چند درصدی کلسیم دارد، معمولا کمبود عنصر کلسیم خاک را جبران می کند.
کلسیم کمتر به عنوان کود مصرف می شود زیرا کمبود آن در بسیاری از خاک ها (به استثنا برخی مناطق مرطوب) دیده نمی شود. خاک های نواحی مرطوب اسیدی بوده و برای اصلاح آن از کلسیم استفاده می شود.
عملا در هیچ قسمتی از خاک های قلیایی ایران (نواحی خشک و نیمه خشک) به جز در موارد استثنایی و معدود، هیچ گاه کمبود کلسیم ناشی از کمی این عنصر در خاک مشاهده نشده است.
نشانه های کمبود کلسیم در باغ های مرکبات بسیار نادر و کم به نظر می رسد.
کلسیم و منیزیم جز فراوانترین عناصر پوسته زمین هستند.
(فراوانترین عناصر زمین به ترتیب: اکسیژن، سیلیسیم، آلومینیوم، آهن، کلسیم، سدیم، پتاسیم و منیزیم می باشد).
تجمع کلسیم در خاک های نواحی خشک، بعلت آن است که آبشویی در این خاک ها صورت نمی گیرد.
کمی قدرت تولید اغلب خاک های ایران به هیچ وجه با میزان آهک کل خاک ارتباط ندارد. عامل محدود کننده اغلب کم آبی، کم دانی زارع و کم کاری متخصص است.
خاک های آهکی حتی با داشتن ۴۰ درصد کربنات کلسیم می توانند با اجرای مدیریت صحیح و تامین آب و کود کافی، عملکردی نظیر بهترین خاک های جهان داشته باشند. در این خاک ها آهک از نظر شیمیایی چندان فعال نیست و بصورت شن یا لمون در آمده است.
مناسبترین PH برای حداقل مسائل زراعی ۶-۷ می باشد ولی فقط درصد کمی از خاک های جهان در این فاصله قرار دارند .
در خاک های مناطق خشک که PH آن ها ۸.۴-۷ است و کلسیم بالایی دارند، دلخواه نمی باشد ولی تاثیر منفی آن بر عملکرد محصول، حتما از چند روز دیر آبیاری کردن و چند کیلو کم مصرف کردن کود نیز به مراتب کمتر می باشد.
بطور کلی مشکلات مدیریت و هزینه تولید برای خاک های اسیدی به مراتب بیشتر از خاک های آهکی است.
عملا در ایران جز در موارد استثنایی در خاک ها قلیا، هیچ گاه کمبود کلسیم ناشی از کمی این عنصر در خاک مشاهده نشده است.
علائم کمبود کلسیم در برگ تا حدودی شبیه به علائم کمبود منیزیم می باشد، با این استثنا که در کمبود کلسیم رگبرگ اصلی نیز زرد رنگ می شود.
کلسیم غیر متحرک ترین عنصر در میان عناصر ضروری گیاه است.
در موقع بروز علائم کمبود کلسیم، برگ های جوان نزدیک به انتهای شاخه بدشکل، چروکیده و کج و معوج می شود و نوک برگ به طرف بالا و حاشیه آن ها به طرف پایین لوله می شود. حاشیه برگ نامنظم و پاره پاره می شود. روی ریشه ها لکه های قهوه ای یا مرده تشکیل می شود.
اصولا در ایران هیچ گاه نیازی به به مصرف کلسیم بعنوان عنصر غذایی نبوده است و تصور نمی رود احتاجی نیز پیدا شود. ولی برخی ازگیاهان هستند که نسبت به عموم گیاهان، نیاز به کلسیمی بیشتری دارند و کمبود کلسیم در آنها باعث کاهش میزان عملکرد و یا کاهش میزان کیفیت تولید می شود.
کلسیم معمولا در اوایل رشد ریشه ها و توسعه رشد ریشه های جدید و قبل از اینکه در ریشه ها نوار کاسپاری تشکیل شود، از طریق آوند چوبی جذب می شود.
کلسیم در درختان مرکبات از برگ به میوه قابلیت انتقال ندارد. در مرکبات از اوایل تشکیل میوه که عموما اوایل ماه اردیبهشت می باشد تا اواخر تیر ماه، کلسیم ازطریق آوند چوبی از ریشه به میوه منتقل می شود و یا می شود برا تامین کمبود این عنصر، آن را مستقیم روی میوه محلول پاشی نمود . از اواخر تیر به بعد هر دو مسیر انتقال کلسیم به سمت میوه محدود یا متوقف می شود.
خسارت به ریشه توسط آفت، بیماری و یا املاح زیاد خاک، توسعه ریشه های جوان را کاهش می دهد و جذب کلسیم محدود می شود.
وقتی ریشه خسارت می بیند ، عمل تبخیر و تعرق در برگ ها نیز دچار اشکال می شود چونکه اوند های چوبی تخریب می شوند و نمی توانند آب را از ریشه به خوبی جذب کنند و گیاه با کمبود و تنش آبی مواجه می شود و چونکه بخش عمده کلسیم نیز از طریق آوند چوبی و بصورت یکطرفه از پایین به بالا منتقل می شود با اختلال در انتقال آب از ریشه به اندام های هوایی، جذب و انتقال کلسیم نیز به شدت تحت شعاع قرار می گیرد و کاهش می یابد و گیاه علایم کمبود کلسیم را نیز نشان می دهد.
ترکیدگی میوه مرکبات و عنصر کلسیم
زمانیکه ترکیدگی میوه مشاهده شد دیگر هیچ کار خاصی نمی توان کرد یا اینکه فایده خاصی ندارد.
می بایست در زمان های اولیه تشکیل پوست میوه، با ترکیدگی میوه مقابله نمود.زمان تشکیل و نهایت تقسیم سلولی پوست میوه از اوایل اردیبهشت تا نهایتا اواخر تیر ماه می باشد، که دو تا سه نوبت محلول پاشی کود کلسیم بسیار توصیه می شود تا در هنگام تشکیل پوست میوه عنصر کلسیم به میزان مناسب حضور داشته باشد و استحکام در دیواره های سلولی پوست میوه بوجود بیاید. (چون که عنصر کلسیم بعد از جذب هم بسیار غیرمتحرک می باشد توصیه می شود که از کود های کلسیمی استفاده شود که ترجیحا بصورت کلات شده باشند تا میزان نفوذ و تحرک آن در داخل بافت های گیاه بیشتر شود و اینکه کودی کلسیمی برای محلول پاشی انتخاب شود که به همراه کلسیم مقداری عنصر بر نیز با خود به همراه داشته باشد، بر به انتقال و تحرک کلسیم در سلول ها و یا بافت های گیاهی کمک می کند و کارایی کود کلسیم افزایش می یابد) .
اگر در درختان مرکبات در زمان ریزش طبیعی اوایل خرداد ( jun drop) بارندگی داشته باشیم ترک خوردگی بالا می رود. لذا توصیه می شود در این زمان بیست روز آب دهی نداشته باشیم. چون با توقف آب دهی فعالیت شدید فتو سنتزی کاهش می یابد و رشد تقریبا متوقف می شود و تشکیل پوست میوه به آرامی اتفاق می افتد و حداقل ترکیدگی میوه را در آینده شاهد خواهیم بود.
استفاده از کود کلسیم و بر هیچ محدودیتی ندارد و موجب استحکام و کیفیت بالای میوه می شود.( تا اواخر تیر ماه، چه به صورت زمینی و چه به صورت هوایی ( تا زمانی که واکس میوه تشکیل شود) توصیه به مصرف و استفاده از کود کلسیم می شود ولی بعد از آن خیر).
دلایل کمبود کلسیم در خاک:
کلسیم تثبیت شده در خاک.
میزان بالای آمونیوم ، منیزیم، پتاسیم و سدیم در محیط ریشه.
مشکلات تبخیر و تعرق بعلت شوری خاک ، آفت و بیماری های ریشه و یا شدت بالا و پایین رطوبت نسبی محیط.
نشنه های کمبود کلسیم در گیاهان:
علامت اولیه کمبود کلسیم ایجاد بافت نکروزه در برگهای جوان است. این نقاط یا لکه های سوخته از حاشیه برگ شروع می شود و به سمت وسط و رگبرگ اصلی ادامه می یابد.
برگهای نکروزه ممکن است زودتر از موعد ریخته شوند. در برخی از ارقام، ریزش برگ چشمگیر است و مقداری طول ساقه برهنه و بخشی در زیر نوک ساقه باقی می ماند. سایر ارقام ممکن است برگ ریزی کمی نشان دهند و برگهای کاملاً خشک را روی ساقه حفظ کنند.
کمبود کلسیم رشد ریشه را مهار می کند و در موارد شدید ممکن است نوک ریشه از بین برود.
برای جبران کمبود کلسیم از سنگ آهک در گذشته استفاده می شد(کلسیم زیاد نیز باعث قلیایی شدن و افزایش PH خاک می شود).
برای بالابردن جذب کلسیم باید میزان رطوبت خاک نیز در حد مطلوبی باشد.
محلول پاشی کود های کلسیم ( نیترات کلسیم و یا کود های کلسیم مایع موجود در بازار) محلول روی برگ های گیاه، کمبود کلسیم موجود در گیاه را تا حدی جبران می کند.
