سه بیماری اصلی و مهم گیاه پیاز

سه بیماری اصلی و مهم گیاه پیاز

• بیماری بلایت برگی بوتریتسی (Botrytis leaf blight)
• بیماری سفیدک داخلی (Downy mildew)
• بیماری لکه صورتی (Purple blotch)

بیماری بلایت برگی بوتریتسی پیاز ( Onion botrytis leaf blight)

برگ های پیر که در قسمت خارجی پیاز قرار دارند، بیشتر مستعد به بیماری بلایت بوتریتسی می باشند.

عامل بیماری بلایت برگی بوتریتسی قارچ Botrytis squamosaمی باشد.

ایجاد زخم و لکه ها روی برگ و وارفتگی بافت های برگ (سرخشکیدگی و سوختگی برگ ها) از نشانه های این بیماری می باشد.

زخم ها به صورت لکه ها یا نقاط سفید رنگ با  ۱ تا ۵ میلیمتر طول و اغلب با حاشیه سبز کم رنگ می باشند که در آلودگی مراحل اولیه به شکل آبگز نمایان می شود.

در ادامه مرکز این زخم ها معمولا آفتاب سوخته و  به رنگ کاه می شود  و در جهت طولی برگ نشان داده می شود و ممکن است شکافی نیز در آن ایجاد شود.

گیاهان پیرتر نسبت به گیاهان جوان تر به این بیماری حساسیت بیشتری  دارند.

تحت شرایط بارندگی، رطوبت نسبی بالا و در ادامه مرطوب بودن برگ ها و متوسط  دما بین ۱۰ تا ۲۳ درجه، قارچ عامل این بیماری فعال می شود و آلودگی ایجاد می نماید.

سوختگی برگ بوتریتیس در پیازها به احتمال زیاد در نتیجه بارندگی شدید، دوره های طولانی هوای نسبتاً خنک و مرطوب یا آبیاری بیش از حد ایجاد می شود. هر چه برگ‌ها طولانی‌تر خیس بمانند، شیوع بیماری شدیدتر است. هنگامی که شاخ و برگ حداقل به مدت ۲۴ ساعت مرطوب بماند، خطر ابتلا به سوختگی برگ بوتریتیس زیاد است.  اما زمانی که برگ ها تنها به مدت هفت ساعت خیس باشند، احتمال کمتری وجود دارد  که این بیماری  رخ دهد.

قارچ عامل این بیماری روی غده پیاز ها به صورت مستقیم تاثیر نمی گذارد بلکه موجب کاهش رشد غده پیاز ها و کاهش عملکرد می شود.

در موارد شدید این زخم ها یا لکه های سفید به هم می پیوندند و سرخشکیدگی در برگ ها ایجاد می نمایند.

سرخشکیدگی ابتدا از برگ های پیرتر و کناری شروع می شود.

خسارت تریپس و تاثیر منفی استفاده از علف کش روی برگ در مزارع پیاز، شباهت بالایی به خسارت این بیماری ایجاد می نماید.

بیماری بوتریتسی توسط چندین گونه از جنس بوتریتس است که منجربه پوسیدگی گردن، کپک خاکستری، بلایت برگ ها و گل و.. می شود.

پوسیدگی گردن پیاز (Botrytis neck rot) از بیماری های بوتریتسی می باشد که توسط قارچ کش  مانکوزب و یا قارچ کش رورال تی اس کنترل می شود.

بیماری لکه برگی بوتریتسی (Botrytis leaf spot) نیز از بیماری بوتریتسی پیاز می باشد.

اسپور های قارچ بوتریتس سلول های برگ را می کشد و معمولا شاخه و برگ های کوچک، رنگ پریده، زرد و آفتاب سوخته در اواخر فصل ایجاد می کند.

اما ممکن است با رطوبت مناسب هوا و شرایط مساعد و مطلوب رشد قارچ در اوایل فصل رشد پیاز ، آلودگی یا خسارت را در اوایل فصل رشد روی پیازچه ها نیز شاهد باشید.

قارچ کش های مانکوزب (۱.۵ تا ۲  کیلوگرم در هزار لیتر آب)، رورال تی اس (۱ کیلوگرم در هزار لیتر آب) و یا تیلت (یک لیتر در هکتار) روی بلایت برگی بوتریتسی تاثیر بسیار خوبی دارد.  عموما قارچ کش تیلت با دز مصرف یک لیتر در هکتار بیشتر توصیه می شود.

بیماری سفیدک داخلی پیاز (Onion downy mildew)

بیماری گیاهی سفیدک داخلی پیاز علاوه بر این محصول باعث آسیب به سیر، موسیر و تره فرنگی می شود. اولین علائم آلودگی روی برگ های قدیمی بوته قابل مشاهده است. علف های هرز اطراف مزرعه می توانند باعث حفظ عامل بیماری در محیط زیر کشت شوند.

نشانه های این بیماری به صورت لکه های بیضی شکل، با اندازه های متفاوت است که کمی رنگ پریده تر از مابقی برگ های دیگر پیاز می باشد.

عموما توسعه این زخم ها، لکه ها و یا زرد شدن ها در جهت باد های رایج منطقه می باشد.

علائم اولیه بیماری گیاهی سفیدک داخلی پیاز روی برگ به صورت لکه های رنگ پریده و طولی بروز می کند. اندازه این لکه ها بین ٣ الی ٣۰ سانتی متر متغیر است. با توسعه بیماری بافت قارچی خاکستری یا صورتی رنگ روی سطح برگ رشد می کند. با پیشرفت بیماری برگ ها رنگ پریده، زرد و در نهایت خشک می شوند. برگ های خشک شده روی غده ها باقی می مانند. در شرایطی که میزان آلودگی بسیار شدید باشد، نقاط کوچک و سیاه رنگ در بین بافت های قارچی تشکیل می شود.

با افزایش رطوبت این لکه ها به رنگ  بنفش تا خاکستری می شوند که محتوای اسپور هستند و می توانند  این اسپور ها به برگ های سالم منتقل شوند.

این لکه های بنفش تا صورتی یه آسانی با زخم های تخم مرغی بیماری لکه صورتی می تواند اشتباه گرفته شود.

برگ ها ابتدا و به تدریج سبز رنگ پریده و سپس زرد می شوند. برگ ها زرد و از نوک به پایین خشک می شوند.

اسپورها توسط باران پراکنده می شوند و همچنین برای مسافت های طولانی توسط باد حمل می شوند.

برای تولید اسپور و آلودگی به دوره‌های طولانی مرطوب شدن برگ نیاز است، بنابراین شیوع شدید سفیدک داخلی احتمالاً در دوره‌های مرطوب رخ می‌دهد.

اسپور های موجود در هوا فقط برای مدت کوتاهی زنده می مانند، اما این قارچ  می تواند نوع دوم اسپور (اسپور در حال استراحت) در بافت های گیاهی آسیب دیده ایجاد کند. این اسپور های  در حال استراحت بسیار انعطاف پذیرتر هستند و با پوسیدگی مواد بیمار در خاک رها می شوند. آنها احتمالاً برای مدت طولانی در خاک زنده می مانند. این قارچ می تواند در لپیاز های آسیب دیده نهفته باقی بماند و اسپور هایی تولید کند که بیماری را گسترش می دهد.

عامل بیماری سفیدک داخلی پیاز قارچ Peronospora destructor  می باشد. این قارچ هوازی می باشد.

عموما اواخر بهار و تابستان فعالیت این قارچ بیشتر می شود.

سفیدک داخلی روی ساقه بذر دهنده پیاز نیز، تشکیل کندی یا عامل بیماری می نماید. زخم ها همانطور که در بالا گفته شد معمولا در بخش بالایی ساقه و عموما در یک طرف ساقه بذر دهنده ایجاد می شود که موجب می شود ساقه پیچ خورده و بدشکل شود و ساقه در ادامه می شکند.

در مواردی رنگ برگ ها یا لکه ها، بنفش می شود. بیماری سفیدک داخلی پیاز به اندازه بیماری بلایت برگی بوتریتسی معمول نیست ولی در شرایطی که عوامل مناسب در اختیار عامل قارچی باشد، خسارت ایجاد می کند.

در سفیدک داخلی عموما خشک شدن برگ ها به ترتیب از برگ های مسن خارجی به سمت برگ های جدید داخلی می باشد.

قارچ کش های ریدومیل ( از رده سموم مجاز کشور خارج شده است) و یا قارچ کش مانکوزب (به میزان ۱.۵ تا ۲ کیلوگرم در هر هزارلیتر آب) برای مقابله با این بیماری معرفی شده اند.

در مواردی قارچ کش های داکونیل مایع،نوردوکس و الیت برای مقابله با این بیماری نیز معرفی شده اند.

بیماری لکه صورتی (ارغوانی) پیاز  Onion purple blotch

نشانه اولیه این بیماری یا زخم ها، لکه های کوچک با مرکز سفید می باشند که معمولا روی برگ های قدیمی تر ظاهر می شوند.

عامل بیماری لکه صورتی پیاز قارچ Alternaria porri  می باشد.

با پیشرفت روند بیماری لکه های صورتی با حلقه های متحدالمرکز درحاشیه آن، ایجاد می شوند (شکلی شبیه به چشم گاوی).

با پیشرفت بیشتر بیماری، رنگ برگ ها به زرد تا قهوها ای تغییر می کنند و حالت ایستادگی خود را از دست می دهند و پژمرده می شوند.

این بیماری نیز همانند دو بیماری دیگر از برگ های قدیمی و بیرونی شروع می شود.

پاتوژن در بقایای گیاهی روی سطح خاک یا نزدیک آن زمستان گذرانی می کند.

اسپورها تولید می شوند و گیاهان جدید در طول دوره های هوای گرم (۲۵-۲۹.۵ درجه سانتیگراد) مرطوب آلوده می شوند.

علائم ۱-۴ روز پس ازآلودگی ظاهر می شود و اسپورهای سیاه در طی ۵ روز توسط زخم های تازه ایجاد می شود. اسپور ها در شب تولید می شوند و با کاهش رطوبت در صبح آزاد می شوند.

اسپور ها در اثر باد و باران و یا آبیاری پخش می شوند. آلودگی ها معمولا  زمانی رخ می‌دهند که مدت رطوبت برگ بیش از ۱۶ ساعت باشد. لکه دار شدن برگ ها نیز ممکن است در ۱۲ ساعت رخ دهد.

بیماری لکه صورتی پیاز  و بیماری قارچی سوختگی برگ استمفیلیوم (Stemphilium leaf blight) گاهی در یک گیاه به طور همزمان رخ می دهد. میکروسکوپ برای تشخیص این دو قارچ ضروری است. با این حال، اقدامات کنترل برای هر دو گونه یکسان است.

علائم بیماری لکه ارغوانی پیاز عمدتاً به رطوبت نسبی محیط بستگی دارد.

نقاط کوچک، بدون شکل، فرورفته و مایل به سفید برای اولین بار در برگها پیرتر و ساقه های گل ظاهر می شوند. اگر رطوبت نسبی محیط پایین بماند، توسعه بیماری متوقف می شود.

اما در رطوبت نسبی بالا، این لکه ها به صورت لکه های بیضوی قهوه ای یا بنفش با نواحی متحدالمرکز روشن و تاریک در قسمت مرکزی دیده می شوند. با گذشت زمان، این لکه ها می توانند به طول چند سانتیمتر گسترش یافته و حاشیه ای زرد رنگ داشته باشند. لکه ها ممکن است به هم چسبیده و اطراف برگ یا ساقه گل را فرا بگیرند و باعث پژمردگی و مرگ شوند.

در صورت زخم شدن در حین برداشت، غده ها نیز عمدتا در ناحیه گردن مورد حمله قرار می گیرند. علائم در انبار به صورت پوسیدگی اسفنجی زرد تیره تا مایل به قرمز در فلس های بیرونی یا داخلی پیازها ظاهر می شود. پیاز، سیر و تره ممکن است تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرند.

قارچ کش هایی که علیه بیماری سفیدک داخلی پیاز بکار می روند روی لکه صورتی نیز تاثیر دارند.

قارچ کش مانکوزب ( به میزان ۱.۵ تا ۲ کیلوگرم در هر هزار لیتر) و یا قارچ کش داکونیل  (به میزان ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم در هر هزار لیتر) برای مقابله با هر دو بیماری سفیدک داخلی  و لکه صورتی پیاز مناسب می باشد.

از هر یک از قارچ کش های پروپیکونازول (تیلت) یا  تبوکونازول (فولیکور) و یا  ایپرودیون کاربندازیم (رورال تی اس) نیز می توان برای بیماری لکه صورتی پیاز استفاده نمود.