- سبدخرید خالی است.
- ادامه خرید
Phosphorus
فسفر به صورت آنیون ها فسفات Hpo۴-۲ و H۲po۴– توسط ریشه گیاهان جذب می شود.
فسفر تاثیر زیادی روی زودرسی میوه ها دارد.
مصرف فسفر موجب خوش رنگی، بالا رفتن کیفیت میوه می شود و عمل گرده افشانی را آسان می کند.
افزایش بیش از حد این عنصر آب میوه را کاهش می دهد.
علائم کمبود این عنصر در درختان مرکبات کمتر دیده می شود.
فسفر برای رشد شاخه ها و ریشه ها ضروری است.
فسفر در بیشتر اعمال فیزیولوژیکی گیاه نقش حیاتی دارد (تولید ATP ، اسید های نوکلئیک، آنزیم ها).
فسفر در تبادل انرژی نقش مهمی دارد.
درختان میوه در حال رشد به فسفر بیشتری نیاز دارند.
تنظیم PH برای جذب کافی فسفات اهمیت زیادی دارد. در PH شش الی هفت جذب فسفات افزایش می یابد.
فسفر در خاک یک عنصر غیر متحرک است و بایست در دسترس ریشه گیاه و یا درختان قرار گیرد تا یه خوبی جذب شود (همانند عنصر پتاس).
فسفر در گیاه یک عنصر متحرک می باشد و به راحتی در گیاه انتقال می یابد و جهت حرکت آن از اندام های پیر به سمت اندام های جوان در حال رشد می باشد.
بطور کلی گیاهان جوان فسفر بیشتری نسبت به گیاهان مسن نیاز دارند.
کمبود فسفر در خاک یکی از پیچیده ترین مسائل باروری خاک ها است.
فسفر تاثیر بارزی روی کیفیت میوه دارد (حتی اگرچه اثری روی عملکرد نداشته باشد).
معمولا فسفر موجب کاهش ضخامت پوست، مقدار اسید اسکوربیک، اسیدیته پرتقال می شود (از ترشی پرتقال کم و پرتقال شیرین تر می شود). درصد آب میوه را درپرتقال بالا می برد.
(برخی ازکارشناسان عقیده دارند که عناصر کم مصرف مانند آهن، روی، منگنز، منیزیم و مس را می بایست تنها زمانی به خاک اضافه کرد که علائم خاص کمبود آن ها در باغ دیده می شود)
قسمت اعظم ریشه های فعال یک درخت در زیر شاخاساره های آن ، تا ژرفای ۶۰ سانتی متری زمین قرار دارد. به همین خاطر آزمایش خاک تا عمق ۶۰ سانتی متری محاسبه می شود (۰ تا ۳۰ سانتیمتر و ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر نمونه گیری می شود).
فسفر در تمام بافت های زنده حضور دارد.
فسفر به طور خاص در قسمت های جوان گیاه، گل ها و بذور متمرکزند.
فسفر برای خیلی از فرایند های حیاتی همانند سنتز و تجزیه کربوهیدرات ها، فتوسنتز، انتقال انرژی در داخل گیاه ضروری است.
فسفر کمک می کند که گیاهان انرژی حاصل از فتوسنتز را ذخیره و یا برای تشکیل بذر، توسعه ریشه، سرعت رسیدگی و مقاومت به تنش ها استفاده کند.
جذب و جابجایی فسفر پیچیده است.
قسمت یا جز اصلی سیتوپلاسم و هسته سلول از فسفر است به همین دلیل فسفر در سازمان دهی سلول ها و انتقال ویژگی های وراثت دخالت دارد و درگیر است.
فسفر در تقسیم سلولی و طویل شدن سلول ها نقش مهمی دارد، بنابراین رشد گیاهان زمانی که میزان فسفر بیش از حد کم باشد، کاهش می یابد.
کود های فسفره رایج سوپر فسفات معمولی، سوپرفسفات تریپل، مونوفسفات آمونیوم و دی فسفات آمونیوم می باشد.
که برای باغ ها، من جمله باغ های مرکبات در اواخر زمستان بصورت زیر خاک کردن استفاده می شود.
فسفر نقش کلیدی در انتقال انرژی دارد.
فسفر برای تفکیک سلولی و توسعه، بسط و گسترش بافت ها ضروری است (نقاط رشد گیاه را ایجاد می کند).
فسفر در اغلب خاک های طبیعی و خاک های کشاورزی دچار کمبود است و یا اینکه تثبیت فسفری دسترسی به آن را محدود می کند.
کمبود فسفر موجب توقف رشد گیاه می شود و بعلت انتقال فسفر از برگ های پیر به برگ های جوان منجربه ریزش برگ های پیر می گردد.
کمبود فسفر موجب تجمع مواد قندی در برگ و ساقه می شود و در نتیجه تولید آنتوپسیانین بالا رفته و برگ ها و ساقه ها به رنگ قرمز در می آیند.
حضور فسفر موجب کاهش ضخامت پوست میوه می شود. اما کمبود فسفر موجب ضخیم شدن پوست میوه می شود (کمبود فسفر موجب کلفتی پوست میوه و تو خالی شدن میوه های نارنگی و یا پرتقال می شود بطوریکه وقتی میوه را برش می زنیم بویژه در نارنگی، حفره بزرگی در وسط میوه می بینیم).
مات شدن رنگ برگ ها، خشک شدن سرشاخه ها و ریزش بی موقع برگ نیز از علائم کمبود فسفر می تواند باشد.
تعداد شکوفه ها و میوه ها به دلیل کمبود فسفر کاهش می یابد.
در کمبود فسفر رنگ برگ ها سبز تیره، مات و مایل به آبی با ته رنگ برنزی و بنفش است.
درکمبود فسفر، میوه ها به شدت رنگی، گوشت میوه نرم، شیره میوه خیلی ترش و خاصیت انبارداری آن ضعیف است.
در بعضی از جهات کمبود ازت و فسفر با هم شباهت دارند.
در کمبود ازت و هم کمبود فسفر:
- رشد قسمت هوایی و ریشه کند و یا متوقف می شود.
- برگ ها کوتاه نازک و باریک می شوند.
- رشد گیاه عمودی تر بوده و ساقه های جانبی به ندرت ظاهر می شوند.
- تعداد برگ ها و شاخه ها محدود می شود و جوانه های جانبی ممکن است به خواب بروند و یا بمیرند.
- ظهور شکوفه و جوانه های برگی کم می شود و بنابراین محصول دانه و میوه کم می شود.
یک نشانه دیگر کمبود فسفر کوتولگی و کوتاه ماندن گیاه است. بدین صورت که گیاهان دچار کمبود فسفر اغلب با گیاهان جوان اشتباه گرفته می شوند.
در شرایط حاد کمبود فسفر در برگ های پیر، رگبرگ ها به شکل مشبک و قهوه ای رنگ پریده در می آیند.
مهمترین عنصری که با فسفر اثر آنتاگونیستی دارد، عنصر روی می باشد.
زیادبودن آهن در خاک، اختلالاتی در جذب فسر ایجاد می کند.
در اثر مصرف زیاد فسفر در کشور ما کمبود روی، آهن و منگنز تشدید شده است.
کاهش فسفر موجب کاهش کیفیت میوه (بدشکلی)، باز شدن و خالی شدن وسط میوه، ضخیم شدن و بدشکل شدن پوست میوه بویژه در نارنگی می شود.
با کمبود فسفر میوه گوشتالو، درصد آب میوه کم و آب میوه اسیدی و ترش مزه می شود.
کمبود فسفر در گیاه ذرت موجب میشود که رنگ برگ ها به قرمز تیره تا بنفش تغییر کند.
رنگ بنفش برگ ها یکی از علائم شاخص کمبود فسفر در برخی از گیاهان می تواند باشد.
در تصویر زیر کمبود عنصر فسر در گیاه زینتی گل داوودی را مشاهده می نمایید.
اثر کمبود فسفر بر کیفیت میوه زمانی بدتر است یا بدتر می شود که از کود نیتروژن به میزان زیاد و بیش از حد استفاده شود.
کمبود فسفر در گیاه سیب زمینی موجب سوختگی حاشیه برگ ها می شود.
برقرار کردن تعادل نیتروژن و فسفر موجب عملکرد بالا و هم کیفیت خوب میوه می شود.
فسفر بیش از حد بصورت مستقیم هیچ کاهشی در عملکرد و کیفیت میوه ایجاد نمی کند اما می تواند روی کمبود عناصر روی، آهن و منگنز موثر باشد و می تواند کاهش جذب این عناصر توسط ریشه، بصورت غیر مستقیم روی عملکرد اثر گذار باشد و آن را کاهش دهد. همچنین زیادی فسفر در خاک می تواند روی کاهش جذب پتاسیم، کلسیم و منیزیم نیز نقش داشته باشد.
محلول پاشی برگی کود های فسفره در فراهم کردن فسفر برای درختان میوه خیلی موثر نمی باشد. اما در مواردی می تواند میزان کمبود این عنصر را کاهش دهد و تا حدودی آن را برای گیاه تامین نماید.
کمبود فسفر در خاک ممکن است در مناطق پر باران به خاطر آبشویی و فرسایش اتفاق بیافتد.
افزایش بیش از حد و کمبود شدید فسفر آب میوه را کاهش می دهد.
کودهای حاوی فسفات تقریبا همه از رسوبات فسفری به نام آپاتیت ساخته می شوند. این رسوبات فسفری تقریبا در تمام دنیا پراکنده اند ولی بزرگترین آن ها به ترتیب مقدار ذخیره در شمال افریقا، ایالات متحده و روسیه است. اصطلاحا سنگ های محتوای فسفر را سنگ فسفات می گویند.
قسمت اعظم کود فسفره ای که به خاک داده می شود بوسیله کلسیم و منیزیم در خاک های قلیایی و توسط آهن و آلومینیوم در خاک های اسیدی ثبیت می گردد.
حداکثر قابلیت جذب فسفر در محدوده PH بین ۶-۷ می باشد، حتی در این PH، خاک قادر است مقدار زیادی از کود فسفره را که به خاک اضافه می شود را تثبیت کند. تنها ۱۰-۳۰ درصد کود فسفره که به خاک داده می شود در همان سال بوسیله گیاه می تواند جذب شود و بخش کمی نیز طی سال های آینده قابل جذب است.
شدت اثر عرضه فسفر از طریق برگ بستگی به شدت نیاز گیاه به این عنصر دارد. هرچه کمبود فسفر در گیاه شدیدتر باشد، جذب برگی فسفر بیشتر خواهد بود.
نتایج نشان می دهد که امتیاز تغذیه از طریق برگ نسبت به تغذیه از طریق ریشه، در سرعت جذب فسفر و وارد شدن آن به متابولیسم گیاهی بوده است. درصورتیکه مقدار کل فسفر جذب شده از راه برگ در مقایسه با مقدار جذب شده از راه ریشه ناچیز بوده است و بنابراین نمی توانسته و نمی تواند در محصول کل اثر چشمگیری داشته باشد.
کودهای فسفره مورد استفاده در کشاورزی:
کود های سوپرفسفات که شامل سوپرفسفات معمولی و سوپر فسفات تریپل می باشند.
سوپرفسفات ها کود های اسید زا می باشند ولی اسیدزایی آن ها در مقابل با کود های ازته بسیار ناچیز است. در خاک های آهکی که میزان کلسیم آزاد و تبادلی آن ها بسیار زیاد است، مصرف سوپرفسفات تقریبا تاثیری در PH خاک ندارد ولی در خاک های خنثی و کمی اسیدی ممکن است تا حدودی روی PH خاک اثر کاهنده داشته باشد.
سوپر فسفات ها یکی از پر مصرف ترین کودهای فسفره جهان می باشد و در هر کشوری بزرگترین رقم مصرف کود فسفره شامل سوپر فسفات است.
در جهان ۶۵ درصد کل فسفر مصرفی به صورت سوپر فسفات است که ۵۰ درصد آن سوپرفسفات ساده و ۱۵درصد آن سوپرفسفات معمولی می باشد.
سوپر فسفات معمولیTSP: در ابتدا صنایع سوپر فسفات سازی، سوپر فسفاتی با ۱۸-۲۰ درصد آنیدریک فسفریک (P۲O۵)، ۱۲ درصد گوگرد و ۱۸-۲۱ درصد کلسیم را به نام سوپر فسفات معمولی عرضه کرد. که در زمان خودش و همچنان در زمان حال بسیار رایج و پرکاربرد می باشد.
سوپر فسفات تریپل: در ۵۰ سال اخیر، کود فسفره با درصد فسفر بالا، کود سوپر فسفات تریپل است که دارای ۴۰-۵۰ درصد انیدریک فسفریک (P۲O۵) (تقریبا سه برابر سوپرفسفات معمولی) می باشد. به این سوپرفسفات از آن جهت سوپرفسفات تریپل می گویند که فسفر محلول آن تقریبا سه برابر سوپر فسفات ساده است.
سوپر فسفات تریپل بیشترین غلظت فسفات را در بین کود های فسفاته دارد.
در سوپرفسفات تریپل ترکیب فسفری همانند سوپرفسفات ساده می باشد. ولی در سوپر فسفات تریپل کلسیم مشاهده نمی شود.
کود های فسفات آمونیوم که شامل مونو فسفات آمونیوم و دی فسفات آمونیوم می باشد.
از همان سال اولی که صنایع فسفات رشد کرد فسفات آمونیوم بعنوان کود فسفره شناخته شده بود که بعلت بالا بودن هزینه تولید آن، مصرف آن نیز محدود می بود. اما امروزه با تغییرات در روش ساخت آن، تولید آن ارزان تر شده است ولی همواره جز کودهای گران قیمت محسوب می شود.
فسفات آمونیوم را با ترکیب کردن آمونیوم و اسید فسفریک بدست می آورند.
در مونوفسفات آمونیوم ۱۱ درصد ازت و ۴۸ درصد آنیدریک فسفریک (۲۶ درصد فسفر) وجود دارد.
در دی فسفات آمونیوم ۱۸ درصد ازت و۴۶ درصد آنیدریک فسفریک (۲۳ درصد فسفر) وجود دارد.
در ایران معمولا دی فسفات آمونیوم (دی آمونیوم فسفات) با ترکیب (۰-۴۸-۱۶) عرضه می شود.
حلالیت کود های فسفره از بیشترین به کمترین به ترتیب مونوفسفات آمونیوم، دی فسفات آمونیوم، سوپرفسفات تریپل و سوپرفسفات معمولی می باشد.
قدرت اسید زایی دی فسفات آمونیوم از سایر کود های فسفاته بیشتر است.
سوپر فسفات تریپل از نظر ماده غذایی و ارزش اگرونومیکی مشابه دی فسفات آمونیوم است.
بعد از اینکه دانه های سوپرفسفات به خاک اضافه شد، فسفر به سرعت از دانه ها خارج می شود و به داخل خاک شستشو می شود و این انتشار به زودی متوقف می شود. زیرا ذرات خاک، فسفر محلول را جذب می کند.
سنگ فسفات
سنگ فسفات بعنوان کود فسفره در اراضی اسیدی به کار می رود.
مسئله اصلی در مصرف این کود حلالیت کم آن می باشد که تابع جنس فسفات و شرایط خاک است.
مقدار فسفر سنگ های فسفات به طور طبیعی در حدود ۱۵ درصد آنیدرید فسفریک می باشد ولی در مواقع استخراج به هنگام خرد کردن، جدا کردن مواد ناخالص، شستشو و شناورکردن درمحلول خاص، سنگ فسفاتی با آنیدرید فسفریک ۳۲ درصد از آن جدا می شود که آن را فسفات درجه بالا می گویند.
در خاک هایی با PH بالا و حدود ۷ یا بیشتر ارزش نسبی سنگ فسفات صفر است و در PH کمتر از ۴.۷ حلالیت این ترکیب افزایش می یابد.
کود سنگ فسفات مخصوص خاک های اسیدی است و در ایران که عموم خاک های آن قلیایی می باشد ارزش چندانی ندارد و بعنوان کود فسفری نمی تواند مصرف شود.
به دلیل حلالیت کم سنگ فسفات، تقریبا ۰.۱ کل فسفات مصرفی دنیا به صورت سنگ فسفات عرضه می شود و ما بقی عموما و بیشتر به صورت سوپر فسفات می باشد.
در خاک های شنی خیلی اسیدی غرب تاسمانانیا در استرالیا که منطقه پر باران محسوب می شود. مصرف سنگ فسفات بر سوپرفسفات ارجحیت دارد. چون در این شرایط سوپر فسفات پس از چندی با آبشویی تلف می شود، درصورتیکه سنگ فسفات برای سال ها در خاک باقی می ماند و فسفر مورد نیاز مراتع را به تدریج آزاد می کند.
اسید سوپر فسفریک
این کود از ترکیبات فسفاتی جدیدی است که در سال های اخیر در کشور امریکا تولید شده است و بیش از ۳۰ سال از عرضه آن نمی گذرد.
اسید سوپرفسفریک حاوی ۷۶ درصد انیدریک فسفریک است . که در این ۷۶ در صد، ۵۰ درصد آن اسید ارتو فسفریک و ۴۲ درصد آن اسید پیروفسفریک می باشد.
