درخت عناب و آفت مگس میوه عناب

Jujube

Ziziphus jujuba mill

درخت عناب برگ ریز بوده و در زمستان خزان می کند. این درخت ۵ تا ارتفاع ۱۲ متر رشد کرده و سرعت رشد زیادی دارد. گلها در بهار ظاهر شده و بذر آنها در پاییز می رسد. گل ها دو جنسی هستند یعنی هم دارای گل جنس نر و هم دارای جنس ماده می باشند. غالبا بوسیله حشرات گرده افشانی می شوند.

درخت عناب از دمای ۳۸- تا ۴۸+ را می تواند تحمل کند.

درخت عناب، تیرهٔ سنجدیان درختی با طول حدول حدود ۱۰ متر می باشد. به نام های خرمای قرمز، خرمای چینی و سنجد گرم نیز شناخته می شود.

کشور چین با سطح زیر کشت دو میلیون هکتار، بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده عناب در سطح جهان است.

در استان خراسان جنوبی درخت عناب از جایگاه اعتقادی برخوردار است، بگونه ای که حتی بخشی از موقوفات این خطه به درختان وقف شده عناب اختصاص دارد.

شرایط اقلیمی و اکولوژی استان مازندران برای توسعه عناب مناسب است و درختان بیش از ۳۰ تا ۴۰ ساله در مناطقی از استان مشاهده شده است. عمده ترین مناطق پراکنش عناب در اطراف روستای مقام ساری می باشد که چندین درخت عناب بزرگ و مسن با ارتفاع بیش از ۸ متر و عمر بیش از ۱۰۰ سال وجود دارد.

انواع درخت عناب:

درخت عناب دارای ارقام و واریته های مختلفی است که مهمترین آنها عبارت اند از:

عناب قائنات:

عناب رویال:

عناب گلابی:

عناب ارمنی:

عناب خوشه ای:

عناب ژاپنی:

عناب بیرجند:

عناب سیرجان:

عناب ترکیه:

درخت بسیار کم توقع و کمترین هزینه را در طول مراحل رشد دارد. بصورتیکه بعد از کاشت تنها نیاز به آبیاری دارد.

پیوند و هرس ندارد.

فاقد تناوب باردهی است.

در سن ۱۵ تا  20 سالگی به بعد، بیشترین باردهی را دارد.

هر درخت تا ۵۰ کیلو عناب تازه، محصول می دهد.

هر ۲.۵ کیلو عناب تازه، ۱ کیلو عناب خشک می دهد.

برداشت آن آسان است و عموما با چوب زدن، ریزش میوه ها و جمع آوری آن ها از سطح زمین انجام می شود.

میوه های عناب عمر انبار داری نسبتا طولانی دارند و اگر بازار محصول بعد از چیدن مناسب نبود، انبارداری می شود و در زمانی که بازار فروش آن خوب شد می توان به بازار عرضه نمود.

شهرستان بیرجند (مرکز استان خراسان جنوبی) منطقه اصلی پرورش این درخت می باشد.

در نشریه ای که بخش ترویج سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اقدام به تهیه و انتشار آن نموده است به صورت کامل تمامی اطلاعات از کاشت، داشت و برداشت درخت عناب به خوبی آورده شده است که به علاقه مندان توصیه می شود که با کلیک روی این متن از آن نشریه بازدید نمایید.

این درخت مقاوم به شوری و مقاوم به کم آبی است و همانند خرمالو نیاز به کود شیمیایی و آفت کش ندارد.

با سرمای دیررس بهاره و زودرس پاییزه مشکلی ندارد (در بهار دیر جوانه و گل می دهد و در پاییز زود خزان می کند لذا با سرمای بهاره و پاییزه مواجه نمی شود).

چوب درخت درخت عناب نیز به سرما مقاوم است.

این درخت بومی چین می باشد و مربوط و سازگار با مناطق کم آب و خاک نامساعد می باشد(در این مناطق بهتر رشد می کنند).

تکثیر از طریق پا جوش انجام می شود و بهترین نوع تکثیر می باشد.

پاجوش های ۲ ساله از درخت مادری گرفته می شود.

در پاییز انتقال انجام می شود.

پاجوش ها حساس به هوا خوردن هستند و سریعا بایست کنده و کاشته شوند.

حداقل طول پاجوش ۹۰ سانتیممتر بایست باشد.

بذر و قلمه برای تکثیر  عناب مناسب نمی باشد.

عناب خزانه ای، عناب بذری است که خوب نیست و توصیه به کاشت آن نمی شود.

عناب پیوندی نیز هنوز فراگیر نشده است (ما نمی توانیم خزانه یا نهالستان عناب داشته باشیم، زیرا نمی شود آن را با آن ریشه انبوه نگه داشت).

خرید نهال عناب از باغات قدیمی انجام می شود.

عناب خون را تصفیه و سموم را از بدن دفع می‌کند، سبب روشنی پوست شده و از بروز مشکلات قلبی جلوگیری می‌کند. چای عناب دارای ماده ضدسرطانی “ساپونینز” است. این چای باعث ترمیم بافت‌های آسیب دیده و تقویت عضلات می ‌شود. این در حالی است که از جوشانده برگ عناب، برای تسکین گلودرد و از عصاره آن برای درمان آن استفاده می‌ شود. این میوه منبع خوبی از ویتامین C و حاوی مقادیر قابل ملاحظه‌ ای مواد معدنی است. همچنین دارای پروتئین، کربوهیدرات و مواد معدنی کلسیم، فسفر، آهن، کاروتن، تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و فلور است.میوه عناب برای دستگاه تنفسی بسیار مفید است.

از برگ درخت عناب برای تهیه لوازم آرایشی استفاده می شود.

مهمترین آفت  درخت عناب، مگس میوه عناب می باشد که به گوشت میوه حمله می کند و از آن تغذیه می نماید.

مگس عناب

Carpomya vesuviana costa

مگس میوه عناب (مگس میوه کنار)، مهم ترین آفت میوه عناب در مناطق کشت این محصول محسوب می گردد که لارو آن با تغذیه از گوشت میوه، سبب چروکیدگی، ریزش و فساد محصول می گردد. این آفت تنها مختص آسیا و برخی کشورهای اروپایی است.

حشـــره کامـــل ایـــن آفـــت بـــه طـــول ۵ الـــی ۷ میلیمتـــر، بـــه رنـــگ زرد و دارای لکه هـــای ســـیاه در ناحیـــه کمـــر اســـت.

این حشره میوه ها را قبل از رسیدن سوراخ کرده و در آن ها تخم ریزی می کند. لارو ها که طول آن ها ۷ تا ۸ میلی متر و قطر ۰.۴ میلی متر است بعد از بیرون آمدن از تخم از گوشت میوه تغذیه می کنند. سپس این لارو ها از میوه ها ریزش کرده و خارج می شوند و به عمق ۳ تا ۶ سانتی متری خاک نفوذ می کنند و به صورت شفیذه باقی می مانند و در سال بعد به حشره بالغ تبدیل می شوند و سیکل زندگی خود را دوباره آغاز می کنند.

طول مدت رشد در هر مرحله از چرخه زندگی این حشره، به عوامل مختلفی به خصوص دمای هوا بستگی دارد. طول دوره زندگی مگس بالغ ۱۵ تا ۳۰ روز، مرحله جنینی ۱ تا ۴ روز، مرحله لاروی ۲ تا ۱۵ روز و طول دوره شفیرگی ۸ تا ۳۲۰ روز می باشد.

مگس بالغ در هر میوه ۱ تا ۴ عدد تخم می گذارد و گاهی تا ۸ عدد نیز دیده شده است.

زمستانگذرانی و تابستانگذرانی این مگس به صورت شفیره در خاک می باشد.

شدت خسارت از ۳۰ تا ۱۰۰ درصد متفاوت می باشد.

این حشره در مناطق مختلف استان بوشهر در سال دارای ۸ تا ۱۰ نسل است که تقریبا تمام مدت سال فعال باقی می ماند.

این حشره میوه ها را قبل از رسیدن و زمانی که در اندازه یک نخود است مورد حمله قرار داده و سوراخ می کند و درون حفره های کوچکی زیر پوست میوه تخم ریزی می نمایند . خسارت وارده نیز از طریق لاروها و از طریق ایجاد کانال در بافت نرم میوه صورت می گیرد که خسارت نسل اول بسیار شدید است.

حشره بالغ در درون میوه تخم ریزی می کند و با تغذیه لارو این آفت از گوشت میوه موجب می شود تا ارزش این محصول پایین بیاید.

یک مرحله سمپاشی با سم فوزالون برای کنترل این آفت توصیه می شود.

فعالیت زیاد نسل اول این حشره همراه با وزش باد شدید در تیرماه، موجب ریزش میوه ها می شود.

لارو آن پس از تغذیه کامل از میوه ها به داخل خاک اطراف درخت نفوذ می کند و بعد از طی کردن دوره شفیرگی، دوباره به حشره کامل تبدیل می شود.

نسل دوم این آفت خسارت و شیوع کمتری دارد.

حشره بالغ مگس عناب در ناحیه کمر دارای لکه های سیاه می باشد.

حشرات کامل از اواخر اردیبهشت ظاهر می شوند.

بهترین زمان سمپاشی زمانی است که ۷۰ درصد میوه ها، به اندازه دانه عدس (دانه عدسی) شده باشند.

کارت های زرد هم در جلب مگس ها و شکار آن ها مفید است و هم به کمک کارت های زرد می توان از بوجود آمدن و حضور حشرات  بالغ  اطلاع پیدا کرد و اقدام به سپاشی نمود.

توصیه می شود برای سمپاشی از یکی از حشره کش های، دیازینون (به میزان دو لیتر در هر هزار لیتر آب) ، فوزالون (به میزان دو لیتر در هر هزار لیتر آب) ویا دیپترکس (به میزان دو و نیم لیتر در هر هزار لیترآب) استفاده شود.