White peach scale
شپشک سفید هلو با نام علمی Pseudaulacaspis pentagona از آفات مهم درختان توت است که به تعداد زیادی از گیاهان از جمله هلو و یا شلیل آسیب می رساند. امریکائی ها این شپشک را شپشک سفید می نامند ولی در اروپا چون از آفات مهم توت می باشد آن را شپشک توت می نامند.
مبدا اصلی این آفت شرق اسیا ژاپن و یا چین است و از این منطقه به سایر نقاط جهان انتقال یافته است. در حال حاضر در اکثر نقاط (کشورها) مخصوصا در نواحی گرم انتشار دارد.
این آفت در سال ۱۳۴۵ همراه نهال توت از ایتالیا به ایران (گیلان) وارد شده است و به سرعت توانست تکثیر شود و توتستان های شمال کشور و صنعت ابریشم را باچالش جدی مواجه کند. در حال حاضر آفت شپشک سفید توت از آفات مهم درختان هسته دار( سیاه ریشه) استان مازندران می باشد.
آفت شپشک سفید توت به صورت پوره های متحرکی روی شاخه و تنه درختان میزبان مانند هلو، بادام، گیلاس، گردو، کیوی، شلیل، توت وزیتون مستقر میشوند و از شیره نباتی گیاه تغذیه می کنند. در اثر تغذیه افت درخت ضعیف می شود و در ادامه با شیوع افت ممکن است برگ هایش ریزش کند و در نهایت گیاه میزبان خشک می شود و از بین می رود. معمولا این آفت روی تنه و شاخه های پائینی درختان هلو دیده می شود و تنه درخت یا پوست درخت به رنگ سفید به نظر می رسد. این آفت به هیچ وجه روی برگ دیده نمی شود و به صورت مستقیم به برگ گیاه میزبان آسیب نمی رساند.
جنس نر و ماده این آفت از نظر ظاهری متفاوت و قابل تفکیک می باشند. بدین صورت که سپر جنس ماده گرد و کروی شکل است و به رنگ سفید تا نارنجی می باشد.
سپر جنس نر استوانه ای و کشیده است . حشرات نر بالدار می باشند.
تخم های بیضی شکل در زیر سپر جنس ماده تشکیل می شوند. تخم های زرد روشن حشرات نر هستند و از تخم های نارنجی رنگ حشرات ماده خارج می شوند .حشرات ماده بطور متوسط ۱۵۰ تخم می گذارند.
پوره های سن اول دارای چشم و شاخک و سه جفت پا می باشند. پوره های زرد و روشن جنس نر هستند و پوره های نارنجی رنگ، جنس ماده می باشند. نوزادان ۸ تا ۱۰ روز بعد از تخم گذاری شروع به بیرون امدن از تخم می کنند که پوره سن اول نامیده می شوند. پوره های سن اول بعلت سبکی وزن همراه باد پراکنده می شوند این پوره دارای پا می باشند و قابلیت حرکت روی تنه و سر شاخه ها را دارند.. این پوره ها بعد ۲۴ تا ۴۸ ساعت روی گیاه میزبان ثابت می شوند و خرطوم ظریف خود را درپوست درخت وارد می کنند و در محل ثابت و بی حرکت شده وشروع به تغذیه می نمایند. پوره ها بعد از یک الی دو روز تغذیه پوست اندازی می کنند. در این حالت سن دوم ظاهر می شود که فاقد پا، چشم و شاخک هستند. در این زمان پوره ها با قرار گرفتن در زیر سن اول پورگی، از بند اخر شکم خود تار های سفید رنگی ترشح می کنند که در سطح پشتی حشره به هم متصل شده و متراکم می شوند و سپر سن دوم را ایجاد می کنند. در پوره های نر، بعد از پوره سن دو حشرات نر بالغ بوجود می ایند و در پوره های ماده، بعد پوره سن سه، حشرات ماده بالغ بوجود می ایند.
حشرات ماده بالغ یک پوشش سپردار نسبتا سفید دارند که یک نقطه تقریبا زرد تا قرمز رنگ در وسط آن قرار دارد (شفیره همانند حشره بالغ به نظر می رسد و دارای سپر می باشد ولی شفیره ها فاقد نقطه قرمز در وسط سپر خود می باشند). حشرات بالغ ماده به صورت حشره کامل زمستانگذرانی می کنند و در بهار تودهای از تخم ها را در زیر بدن خود تولید می کنند و در حدود ۴ روز بعد از تخم ریزی، پوره های خزنده ۶ پا آزاد می شوند. مرحله از تخم تا بزرگ سالی در شرایط مطلوب و مناسب 35 تا ۴۰ روز طول می کشد .
شپشک سفید توت ۳ تا۴ نسل دارد. زمان بندی دقیق برای نسل ها وجود ندارد چون بر اساس اقلیم هر منطقه و یا شرایط متغیر آب و هوایی در هر سال، ممکن است زمان آن تغییر داشته باشد. ولی بصورت عمومی حضور نسل های آفت در منطقه شمال کشور و مازندران بدین صورت می باشد.
نسل اول: اوایل تا اواسط اردیبهشت
نسل دوم: اوایل تیر
نسل سوم: اوایل شهریور
نسل چهارم اگر وجود داشته باشد در ماه آبان می باشد.
روش های کنترل این آفت به صورت مبارزه مکانیکی، مبارزه بیولوژیکی و مبارزه شیمیایی می باشد.
مباررزه مکانیکی به صورت تمیز کردن تنه و شاخه های درختان است که با گونی های کنفی تا بخش های که قابلیت دسترسی وجود دارد انجام می شود.
در مبارزه بیولوژیکی، کفشدوزک نقاب دار و زنبور Prospatella دو دشمن طبیعی آفت شپشک سفید توت در منطقه شمال کشور می باشند. در باغ های که سمپاشی نشده اند یا دفعات سمپاشی بسیار کم است، این دو گونه با تراکم زیاد در حال فعالیت می باشند. لذا در مواردی که سطح آلودگی به این آفت کم است، به منظور حفظ جمعیت طبیعی حشرات و جلوگیری آسیب جدی به دشمنان طبیعی آن ها، توصیه می شود از گونی کنفی یا فرچه برای مقابله با این افت استفاده شود.
در مبارزه شیمیایی بهترین زمان کنترل آفت مذکور، علیه پوره های متحرک آن ها می باشد.
بنابراین با توجه به شرایط آب و هوایی هر منطقه از تنه و شاخه های درختان میزبان آفت با استفاده از یک میکروسکوپ دستی بازدید می شود ومراحل زیستی آفت را بررسی و با ظهور پوره های سن اول کنترل شیمیایی آغاز می شود.
مبارزه شیمیایی به صورت مبارزه تابستانه و مبارزه زمستانه می باشد.
مبارزه تابستانه علیه پوره های متحرک با یکی از حشره کش ها (عموما حشره کش های تماسی) بویژه حشره کش دورسبان با غلظت دو لیتر در هزار لیتر آب و یا آدمیرال با غلظت ۷۵۰ سی سی در هزار لیتر اب صورت می گیرد . مبارزه نسل اول از سایر نسل ها مهمتر می باشد. چونکه اگر با نسل اول خوب مبارزه شود، ممکن است این آفت به خوبی کنترل شود و نیاز به مبارزه شیمیایی نسل های بعدی نباشد بطوریکه میزان تراکم آفت به مرحله استانه اقتصادی خود نرسد.
بعد از رویش و یا حضور گل و جوانه های برگی روی درختان هسته دار، دیگر برای مبارزه با آفات، مجاز به استفاده از روغن امولسیون شونده نمی باشیم بعلت اینکه لایه کوتیکول روی برگ این درختان بسیار نازک می باشد وعارضه برگ سوزی بعد از استفاده از روغن امولسیون شونده بسیار محتمل است.
مبارزه زمستانه (معمولا بعد از ریزش کامل برگ های درختان هلو و شلیل و معمولا در ماه بهمن انجام می شود) نیز در مقابله با این آفت مفید است و حشرات بالغ زمستان گذران را از بین می برد.
سمپاشی با حشره کش های تماسی بویژه دورسبان با غلظت 1.5 لیتر در هزار لیتر آب به همراه روغن امولسیون شونده به میزان 10 لیتر در هزار لیترآب کارایی بسیار خوبی دارد. همچنین می توان بدون استفاده از حشره کش ها و تنها با روغن امولسیون شونده به میزان ۲۰ تا ۳۰ لیتر درهزار لیتر اب ( در موارد تجربی، 40 لیتر روغن در هزار لیتر اب نیز استفاده شده است) جمعیت زیادی از شپشک های زمستان گذران را از بین برد.