Sooty mold
این بیماری در اکثر مناطق مرکبات خیز جهان وجود دارد و بوسیله تعدادی ازقارچ ها بوجود می آید. بصورتیکه سطح برگ ها، شاخه های جوان و میوه های همه ارقام مرکبات در مواقعی که به آفت شته، کنه و شپشک ها آلوده هستند سیاه می شوند.
فوماژین یا دوده، رویش قارچ های سیاهرنگ و قابل زدودن است که بیشتر بر اثر قارچ Capnodium citri ایجاد می شود. کپک دوده ای در قسمت بالایی برگ ها، ضخیم تر و فراوان تر از بخش زیرین برگ ها در اکثر گیاهان می باشد.
کپک دوده ای به داخل بافت گیاه نفوذ نمی کند اما با دخالت در نفوذ نور و فعالیت روزنه ها، بصورت غیر مستقیم روی فتوستز و تنفس گیاه تاثیر می گذارد و موجب کاهش فتوسنتز می شود. و ممکن است در ادامه روی کاهش فعالیت های حیاتی و تشکیل میوه موثر باشد.
عامل قارچی این بیماری در محیط وجود دارد و زمانی که حشرات ترشح کننده عسلک شامل شته ها، شپشک ها، کنه ها، مگس سفید و تریپس ها روی گیاه فعال می باشند و با مکیدن شیره نباتی ازگیاه، عسلک چسبناک از مخرج بدنشان خارج می کنند این قارچ روی این عسلک قرار می گیرد و به توده ای سیاهرنگ تبدیل می شود.
برای مقابله با این بیماری و جلوگیری از تشکیل قارچ دوده ای بایستی این آفات را در همان مراحل اولیه و قبل از شیوع افت، با استفاده از حشره کش ها و کنه کش ها مربوط به آن ها کنترل نمود. در ادامه افت کش های مناسب برای این منظور برای درختان مرکبات معرفی می شود.
حشره کش های سیستمیک مانند استامی پراید و یا ایمیداکلوپراید با میزان مصرف نیم کیلو یا لیتر در هزار لیتر آب تاثیر بسیار خوبی برای مقابله با شته ها دارند.
برای شپشک ها نیز می توان از حشره کش های تماسی همانند دیازینون ( در سال ۱۴۰۱ از رده سموم مجاز کشور خارج شده است) به میزان ۱ لیتر در هزار لیتر آب، حشره کش دورسبان ( در سال ۱۴۰۲ از لیست سموم مجاز کشور خارج شده است) به میزان دو لیتر در هزار لیتر آب، حشره کش مالاتیون به میزان دو لیتردر هزار لیتر آب، حشره کش اتیون به میزان دو لیتر در هزار لیترآب، حشره کش آدمیرال به میزان ۷۵۰ سی سی در هزار لیتر آب و یا سایر حشره کش های موجود در بازار استفاده نمود.
در مواردی امده است برای کارایی و تاثیر گذاری بیشتر حشره کش ها علیه انواع آفت شپشک ، استفاده ترکیبی و توام یک حشره کش سیستمیک و یک حشره کش تماسی توصیه شده است که بایستی با کارشناس مربوط منطقه و عنوان گیاه مورد نظر مشورت نمود.
برای مقابله با آفت کنه نیز می توان از کنه کش آبامکتین به میزان نیم لیتر در هزار لیتر آب برای کنه نقره ای یا کنه زنگ استفاده کرد و برای کنه قرمز از کنه کش اورتوس به میزان نیم لیتر در هزار لیتر اب و یا کنه کش نئورون به میزان یک لیتر در هزار لیتر آب استفاده نمود.
کنه کش های نیسورون و یا انویدور به میزان هر کدام نیم لیتر در هزار لیتر اب بصورت عمومی قابل استفاده می باشند و روی عموم کنه ها قابلیت کشندگی بالایی دارند.
در شرایطی که قارچ فوماژین روی برگ ها تشکیل شد می بایست حضور افت شته، شپشک و کنه روی درختان بررسی شود و به همراه استفاده از حشره کش ها و کنه کش های مناسب، در صورت مناسب بودن درجه حرارت هوا و شرایط رشدی درخت از روغن امولسیون شونده نیز استفاده نمود. این امر زدودن قارچ دوده ای با باران یا باد را آسان می کند. میزان استفاده از روغن امولسیون در هزار لیتر آب برای باغ های مرکبات با توجه به توصیه و اطلاعیه جهاد کشاورزی هر شهرستان صورت می گیرد. ولی اگر دوستان عزیز می خواهند میانگینی از این میزان برای باغ های مرکبات مدنظر داشته باشند بدین صورت است که در اواخر بهار به میزان ۳-۵ لیتر، در اواخرتابستان ۷ لیتر و در اواخر زمستان ۱۰ – ۱۲ لیتر در هر هزار لیتر اب به همراه حشره کش ها و کنه کش های لازم برای سمپاشی توصیه می شود.
در مواردی آمده است که برای تاثیر بیشتر روغن امولسیون شونده روی قارچ دوده مرکبات، از قارچکش مانکوزب به همراه کود اوره نیز می توان استفاده نمود. بعلت برگ سوزی یا تنش هایی که ممکن است برای سنین مختلف گیاه و متفاوت بودن شرایط آب و هوایی در مناطق مختلف، نمی توان توصیه کلی از میزان دز مصرفی ارائه نمود لذا پیشنهاد می شود که قبل از اقدام با کارشناس منطقه مشورت شود.