خسارت آفت سَنَک روی درختان گلابی و سیب

stephanitis pyri

Pear Lace Bug

سنک گلابی عمدتاً آفت گلابی و سیب است، هرچند که زالزالک، آلو، گیلاس و زردآلو را نیز به میزان کمتری تحت تاثیر قرار می‌دهد. همه درختان میوه سردسیری خانواده گلسرخیان، گیاهان میزبان این آفت می‌باشند ولی میزبان اصلی آن سیب، گلابی، به و گیلاس هستند.

ﺳﻨﻚ گلابی از دیر زمان در ایران وجود داشته و اولین بار در سال ۱۳۱۲ خسارت شدید این آفت در شمیران گزارش شد. حشره کامل و پوره های سنک گلابی در سطح زیرین برگ ها زندگی کرده و از شیره گیاهی تغذیه می کنند. برگ های آلوده در محل تغذیه فاقد کلروفیل شده و ظاهر (سطح روی برگ ) زرد متامیل به سفید می شود. درختان مبتلا به این آفت ضعیف شده و برگ هایشان قبل از پاییز می ریزد و همراه با ﻛـﺎﻫﺶ اندازه میوه و ریزش میوه ها عملکرد درختان در همان سال یا سال آتی کاهش می یابد.

طول بدن سنک گلابی ۳ تا ۳.۵ میلی متر است. بالهای جلویی بزرگسالان دارای رگه های شبکه ای بوده و نیمه شفاف هستند. هنگامی که حشره بال ها را تا می کند، می توانید الگوی خالدار سیاه روی بال ها را ببینید و مانند یک سپر به نظر می رسد. سر حشره کوچک و قهوه ای رنگ و دارای چشم های مرکب پاپ است. علاوه بر این، قسمت پایین بدن آن سیاه و پاها زرد است.

این حشرات به صورت حشره کامل زمستانگذرانی می کند.

۳ تا ۴ نسل در سال ظاهر می شود و در زمستان در حالت بزرگسالی روی علف های هرز، برگ های افتاده و قسمت پایین ساقه باقی می ماند و زمستانگذرانی می کند. از اوایل تا اواسط اردیبهشت، سنک گلابی در امتداد رگبرگ ها در قسمت میانی یا داخل بافت برگ تخم ریزی می کند و با ترشح مدفوع قهوه ای خود روی تخم ها را می پوشاند.

این نقاط سیاه رنگ، مشخصه مشخصی برای تشخیص این آفت می باشد و بدین گونه می توان این خسارت را از خسارت تریپس، کنه و یا دیگر حشرات تمییز داد.

خسارت سنک آزالیا روی گیاه خرزره

چرخه زندگی حشرات سنک سه مرحله است . چرخه زندگی آن ها با تخم شروع می شود. ماده بالغ تخم ها را در برگها فرو می کند و آنها را با مدفوع تیره می پوشاند. این تخم‌ها حتی می‌توانند در طول زمستان روی میزبان‌های همیشه سبز باقی بمانند (اگر توسط پوست یا برگ‌های افتاده و بقایای گیاهی محافظت شوند).

پس از خروج از تخم، نوزادان یا پوره ها طی چند هفته پنج مرحله پورگی را طی می کنند و به بزرگسالان تبدیل می شوند.

حشرات کامل پس از زمستانگذرانی و با آمدن بهار و بوجود آمدن شرایط مطلوب آب و هوایی از پناهگاه ها خارج می شوند و بعد از مدتی پرواز جفت گیری می کنند. سپس ماده ها تخم های خود را به صورت انفرادی و مورب در زیر سطح برگ و در داخل اپیدرم فرو می کنند (قرار می دهند) و روی آن ها را با مقداری از فضولات می پوشانند. تخم این حشرات بیضوی به رنگ سیاه براق می باشد. بعد از مدتی پوره ها از تخم خارج می شوند. دوره پورگی ۲۵ تا ۴۰ روز است. به صورت میانگین اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد پوره ها ظاهر می شوند و بدین ترتیب در این هنگام خسارت روی درختان سیب و گلابی قریب الوقوع می باشد. در ادامه پوره ها به حشره بالغ تبدیل می شوند و سپس جفت گیری ، تخم گذاری و نسل بعدی این آفت بوجود می آید که ممکن است نسل دوم آن در اواخر تابستان و ماه شهریور باشد.

در ایران سنک گلابی دو تا سه نسل در سال دارد.

پوره ها فاقد بال هستند و برخلاف حشرات بالغ قابلیت پرواز ندارند. پوره ها و حشرات بالغ به کمک اندام دهانی و مکنده خود و با تغذیه از کلروفیل، موجب ضعف گیاه می شوند و به گیاه صدمه می زنند.

حشرات سنک آفات رایجی هستند که روی شاخه و برگ های مختلف زینتی و پهن برگ در حیاط ها یافت می شوند. بر خلاف سایر آفات حشرات، حشرات سنک از آب (کلروفیل) بافت گیاه تغذیه می کنند و باعث تغییر رنگ و پژمرده شدن برگ های گیاه می شوند.

بزرگسالان و پوره ها با وارد کردن قطعات دهانی سوزنی در بافت برگ از سطح زیرین برگ تغذیه می کنند. این باعث ایجاد لکه های خالدار کوچک، سفید یا زرد در سطح بالایی برگ می شود. آسیب تغذیه در اواسط تا اواخر تابستان که جمعیت در بالاترین حد خود هستند بیشتر قابل توجه است. تغذیه زیاد می تواند باعث تغییر رنگ شدید برگ و ریزش زودرس برگ شود.

خسارت سنک بلوط روی گونه ای از بلوط (bur oak)

از اواخر بهار یا اوایل تابستان، حشرات سنک را در درختان و درختچه‌های حساس بررسی کنید. گیاهان حساس را هر دو هفته یک بار بررسی کنید. به گیاهانی که سابقه آلودگی داشته اند دقت کنید.

اسپری آب با فشار بالا از شیلنگ باغبانی مانند باران شدید عمل می کند و پوره های گیاهان کوچک را از بین می برد. پوره ها فاقد بال هستند و نمی توانند به گیاهان برگردند.آب هدف را در قسمت های زیرین برگ ها که حشرات سنک در حال تغذیه هستند، اسپری کنید.

شخم زدن در فصل پاییز و از بین بردن برگ‌های خشک و پوستک‌های تنه درختان از راه های مقابله و یا پیشگیری از حضور این آفت می باشد.

در کنترل بیولوژیکی بال توری ها سبز رنگ طبیعی، کنه ها و حشرات قاتل به حشرات سنک حمله می کنند. با این حال، این شکارچیان اغلب پس از آسیب قابل توجه، نقش دارند و وارد می شوند. به منظور حفظ این شکارچیان طبیعی مفید، به جای حشره کش های استاندارد توصیه می شود از یکی از صابون های حشره کش استفاده کنید.

کنترل شیمیایی برای مقابله با این آفت اغلب ضروری است. درمان گیاهان آلوده در اوایل بهار در طول توسعه نسل اول حشرات سنک ممکن است تعداد کاربردهای حشره کش مورد نیاز برای کنترل جمعیت های سنگین را کاهش دهد.

استفاده از حشره کش پیرتروئید (اینها مواد شیمیایی هستند که معمولاً به “-thrin” ختم می شوند) به طور کلی موثر هستند، اما تماس با حشرات برای کنترل ضروری است و حتما سطح زیرین برگ خوب سمپاشی شود. توصیه می شود سمپاشی سریعا بعد از تفریخ تخم ها صورت گیرد تا خسارت در کمترین میزان خود باشد.

استفاده از حشره کش کونفیدور و یا مالاتیون پس از اتمام گلدهی برای مقابله با سنک آواکادو توصیه شده است.

در برخی مقالات استفاده از حشره کش سوین نیز توصیه شده است (حشره کش سوین از لیست سموم مجاز کشور حذف شده است).

به صورت تجربی عموم حشره کش ها تماسی فسفره و یا پیرتروئید و یا حشره کش های سیستمیک برای مقابله با این آفت به خوبی کاربرد دارند. زمانی که از سموم تماسی استفاده می شود سطح زیرین برگ ها خوب سمپاشی شود.

کنترل شیمیایی با نسل اول و دوم کرم سیب در دهه اول خرداد و اواخر تیر ماه باعث از بین رفتن حشرات کامل و پوره سنک گلابی شده و به همین دلیل در باغات تجاری خسارت این آفت قابل توجه نمی باشد.

در باغ های سیب و گلابی که به خوبی مدیریت می شود و سمپاشی های رایج در آن انجام می شود به ندرت آفت سنک شایع می شود و خسارت اقتصادی ایجاد می نماید.