- سبدخرید خالی است.
- ادامه خرید
Bakanae disease in rice
بیماری با کانه یا جیبرلا و یا پوسیدگی طوقه از بیماری های بذر زاد و خاکزاد برنج می باشد. که هم در خزانه و هم در شالیزار دیده می شود.
فرم جنسی قارچ عامل بیماری جیبرلا Gibberella fujikuori می باشد.
بیماری جیبرلا در تمام مناطق برنجکاری دنیا دیده می شود. و در مناطق مختلف، نام های متفاوتی دارد. در چین به نام ساقه سفید در فیلیپین به نام برنج مرد و در ایران نیز با نام های باکانه، ژیکاتیسم، رشد احمقانه و پوسیدگی طوقه شناخته می شود (در مازندران این بیماری به عنوان بی عَقِل بینج شناخته می شود).
این بیماری دراکثر نقاط دنیا به Bakanae disease و یا Foot rot disease معروف است.
این بیماری بذر زاد بیشتر روی ارقام محلی برنج و یکی از ارقام پر محصول برنج همانند خزر اهمیت زیادی دارد.
ارقام پر محصول معمولا مقاومند. رقم بی نام مقاوم تر است.
این بیماری هم بذر زاد و هم خاکزاد است بصورتیکه گیاه برنج را در زمان جوانه زنی یا در اوایل مراحل رشدی از طریق ریشه یا طوقه آلوده می کند.
در مواردی آمده است نشا های سالم برنج نیز بعد از انتقال به مزرعه ممکن است آلوده شوند.
نشانه های بیماری جیبرلا (باکانه) در برنج:
- بوته های زرد رنگ و قد بلند ( قد بوته ها حدود دو برابر قد بوته های معمولی می باشد).
بعضی از کشاورزان به اشتباه فکر می کنند که این نشانه بعلت مخلوط بودن و یا ناخالصی ارقام در مزرعه (دَلَک) می باشد ولی اینگونه نیست و این موضوع نشانه بیماری قارچی می باشد.
۲- پوسیدگی ریشه به صورت سیاه شدن قسمت های پایینی ریشه و قهوه ای یا صورتی شدن قسمت های نزدیک به طوقه می باشد.
۳- ظهور ریشه های نا بجا در بند های پائینی ساقه، نشانه شاخص این بیماری می باشد.
در اثر آب زیاد و حضور قارچ جیبرلا این بیماری می تواند شیوع پیدا کند. لذا به یک تا دو مرحله کاهش سطح آب و خشک کردن زمین به ویژه در زمان پنجه زنی برای پیشگیری یا کنترل این بیماری توصیه می شود.
در مواردی و به صورت تجربی آمده است زمانی که بیماری جیبرلا در اواسط مراحل رشدی گیاه برنج مشاهده و گسترش پیدا کرد، استفاده از قارچ کش های رورال تی اس به میزان یک کیلوگرم در هزارلیتر آب و یا قارچ کش تیلت می تواند تا حدودی در کنترل این بیماری موثر باشد.
بهترین راه مبارزه با این بیماری ضدعفونی بذر می باشد.
ضد عفونی بذور برنج قبل از کاشت با استفاده از قارچ کش های تیوفانات متیل به میزان ۲ کیلو گرم در هزار لیتر آ ب، ویتاواکس تیرام به میزان ۲.۵ کیوگرم در هزار لیتر آب، رورال تی اس به میزان ۱ کیلوگرم در هزار لیتر آب و یا قارچ کش بنومیل به میزان ۲.۵ کیلو گرم در هزار لیتر آب برای پپشگیری علیه بیماری جیبرلا توصیه می شود.
به ازای هر کیلو بذر برنج (شلتوک) به ۱.۵ لیتر محلول قارچ کش نیاز می باشد.
مبارزه شیمیایی در زمین اصلی تاثیر کمی یا حتی می توان گفت تاثیری در کنترل بیماری ندارد.
این بیماری توسط عامل قارچی ایجاد می شود که بذر زاد و خاکزاد می باشد.
بذر آلوده منجر به ظهور ضعیف گیاهچه و ایجاد نقص در ردیف ها می شود. گیاهچه ها در ادامه رشد زرد، نازک، بلندتر از حد معمول و با پنجه های کمتر هستند و ممکن است پژمرده شوند و بمیرند. آنهایی که به بلوغ می رسند به دلیل طویل شدن غیر طبیعی میانگره ها بسیار بلند می شوند و دانه های پر تشکیل نمی دهند. در این گیاهان، رشد قارچ صورتی مایل به سفید در سطح خاک ایجاد می شود و به سمت بالا ساقه حرکت می کند. گره های گیاهان آلوده ممکن است صورتی تا بنفش در زیر غلاف برگ باشند و گره های پایین ممکن است ریشه تولید کنند.
پوسیدگی ریشه از عامل قارچی خاکزاد ایجاد می شود.
بذر های آلوده هنگام کاشت به گیاهان بلند و باکانه تبدیل می‌شوند و آلودگی خاک منجر به پوسیدگی ریشه می‌شود.
قارچ از ریشه ها به سمت پنجه ها حرکت می کند و هاگ تولید می کند که به دانه جدید و به خاک منتقل و یا پخش می شوند. هاگ ها نیز به تعداد زیاد روی کاه و کلش تکثیر می شوند و خوشه ها را در هنگام برداشت آلوده می کنند.
آلودگی باکانه کشت بدون آب و دمای بالا (بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد) را می پسندد. دمای پایین و خاک بسیار خشک باعث پوسیدگی ریشه می شود.
انتشار اسپور ها با باد یا در آب اتفاق می افتد. انتشار در مناطق دور دست از طریق بذور آلوده می باشد.. قارچ در بذر حدود ۱-۲ سال و حدود ۱ سال در خاک زنده می ماند.
راه پیشگیری کنترل و مقابله با این بیماری:
انتخاب ارقام مقاوم
ضدعفونی بذور برنج قبل از کاشت با سموم حفاظتی مناسب
انتخاب بذور جهت کاشت از مزارع فاقد آلودگی
تناوب زراعی با گیاه کلزا ( سبزیجات و یا گیاهان ریشه دار)
مدیریت صحیح تغذیه گیاهی
کاهش سطح آب مزرعه برنج و به حداقل رساندن سطح آب پس از پنجه زنی برنج
در طول فصل رشد گیاهان آلوده را به محض مشاهده بیرون بکشید (وجین ارقام آلوده قبل از گلدهی به کنترل این بیماری تا حدودی کمک می کند).
در اسرع وقت پس از برداشت، کاه و کلش را بسوزانید یا در خاک شخم بزنید.
