عارضه فیزیولوژیکی یا بیماری آکیوچی Akiochi (زوال پائیزی یا سمیت سولفید هیدروژن) در برنج

اغلب اثر سمیت سولفید آهن و سولفید هیدروژن باعث ایجاد پوشش سیاه و پوسیدگی ریشه در برخی از انواع خاک می شود. این مشکل ممکن است چند هفته پس از ایجاد یک سیل دائمی شروع شود. مزارع مشکل دار برنج برگ های پایینی مایل به زرد و کندی رشد گیاه را نشان می دهند. مزارعی که آب سرد دریافت می کنند ممکن است علائم شدیدی را در نزدیکی ورودی های آب زیرزمینی نشان دهند. برخی از خاک های دارای مشکل نیز ممکن است PH بالاتری را نشان دهند.

اثر پوشش سیاه سولفید آهن همراه با سمیت سولفید هیدروژن، قارچ‌های فرصت‌طلب را تشویق می‌کند تا به تاج‌های ریشه حمله کنند و در آنها ساکن شوند که در نهایت مانع انتقال آب و مواد مغذی از خاک می‌شوند. در این سطح دیرهنگام، این مشکل زوال پائیزی یا بیماری قارچی یا عارضه آکیوچی نامیده می شود.

زوال پائیزی یا سمیت سولفید هیدروژن (Akiochi) در ریشه های برنجی که در خاک های غرقابی بسیار بی هوازی رشد می کنند رخ می دهد. ریشه برنج سیاه می شود و در نهایت می میرد و می پوسد. پوسیدگی در ابتدا منجر به پژمرده شدن، زرد شدن، رشد کوتاه‌قدی و گاهی مرگ می‌شوند. طوقه گیاه در نهایت از داخل پوسیده می شود. همچنین ریشه های ناخواسته از گره های سطح آب ایجاد می شود زیرا گیاهان سعی می کنند با این کار با جبران از دست دادن ریشه ها و طوقه، جان سالم به در ببرند.

به طور سنتی، مزارع تشخیص داده شده با این اختلال دارای سطوح بسیار بالایی از سولفات در خاک و آب آبیاری هستند و بوی تخم مرغ گندیده (گاز H2S) از این مزارع به مشام می رسد.

در سال های اخیر، سایر زمین ها به ویژه در مناطق با آب سرد علائمی را نیز نشان داده اند. همچنین مقدار زیادی از بقایای گیاهی تجزیه نشده موجود در زمان غرقاب نمودن می تواند روند کاهش گوگرد را افزایش داده و این اختلال را تشدید کند.

زهکشی مزارع در زمان مناسب برای اجازه دادن به ورود اکسیژن در خاک، باعث افزایش رشد ریشه جدید می شود.

سولفید هیدروژن بازدارنده تنفس ریشه است و موجب اکسیداتیو قوی ریشه های برنج می شود. همچنین باعث می شود جذب مواد غذایی از ریشه محدود شود و پژمردگی در گیاهچه های برنج ایجاد شود.

تا به حال تفکر بر این بود که سولفید هیدروزن تنها با کمبود آهن موجب مسمومیت گیاه برنج می شود. در حالی که سولفید هیدروژن با تجمع در اطراف ریشه موجب هجوم قارچ های فرصت طلب و موجب ایجاد بیماری آکیوچی (ضعف پاییزی) می شود.

Akiochi disease = Hydrogen sulfide toxicity in rice

ایجاد طوقه قهوه ای، پوسیدگی ریشه برنج از نشانه های رایج این بیماری می باشد. گرما و شرایط خشک این بیماری را تشدید می کند. عامل این بیماری کاملا مشخص نیست و نمی توان گفت تا چه میزان به آب و هوا بستگی دارد. تحقیقات نشان داده حتی سولفید هیدروزن در مقدار کم موجب سمیت ریشه ها می شود و روی جذب مواد غذایی از خاک تاثیر منفی خواهد داشت. و تغذیه خاکی گیاهان تاثیر مطلوبی نخواهد داشت.

سیستم ریشه ای گیاه برنج در معرض خطر آب سرد و حاوی آهن از چاه، این وضعیت را تشدید می کند.

زردی برگ های پایین تر چند هفته بعد از غرقابی نمودن زمین، رشد کم و محدود گیاهچه های برنج از حد طبیعی، نشانه های بروز این بیماری می باشد.

علائم رایج سمیت سولفید هیدروژن و زوال پاییزی: احتمالاً برخی یا همه علائم زیر را عمدتاً در مزارع دریافت کننده آب زیرزمینی مشاهده می کنید.

1. رشد برنج در مناطق پست از رشد برنج‌ها در مناطق پشته کمتر است. طول ریشه ها کوتاهتر و رنگ آن ها نیز سیاهتر خواهد بود

2. برگهای پایینی ممکن است شروع به زرد شدن کنند و در مزرعه یک رنگ زرد کلی ایجاد کنند شبیه علائم کمبود نیتروژن یا گوگرد.

3. برنج ها در ورودی‌های آبیاری و در نقاطی که پست تر است زردتر می‌شود و ممکن است در سطح مزرعه تکه تکه به نظر برسد.

4. هنگامی که ریشه های آسیب دیده بو می کنند، ممکن است بویی شبیه به تخم مرغ فاسد داشته باشند. با این حال، برخی از مزارع ممکن است بوی تخم مرغ فاسد را حتی پس از آشکار شدن علائم ایجاد نکنند.

5. ریشه‌ها در مناطق پست یا چاله ها سیاه‌تر می‌شوند در حالی که ریشه‌های در مناطق مرتفع تر و یا پشته ها قهوه‌ای یا سفید باقی می‌مانند.

6. ریشه های سیاه زمانی که برای یک ساعت یا بیشتر در معرض هوا قرار می گیرند، دوباره رنگ طبیعی ریشه را به دست می آورند که بر اهمیت هوا برای اکسید شدن سولفید آهن تاکید می کند.

اگر سابقه مزرعه خود را می دانید و یا به این عارضه مشکوک هستید، چند گیاه را از منطقه پشته خاکی (levee) و منطقه چاله، منطقه پست و آبگیر (bay) بیرون بکشید و آن ها را باهم مقایسه کنید.

برنج های رشد کرده روی پشته بعلت اینکه در شرایط هوازی خاک رشد کرده اند کمتر تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند.

در شرایط شدیدتر این بیماری، قارچ های فرصت طلب روی غده ها و گره های ریشه رشد می کنند و مانع و سد عبور مواد غذایی در مسیر انتقال به ساقه و باقی گیاه می شوند و سرانجام گیاه می میرد.

تحقیقات نشان داده است که ۳۰ درصد از مرگ گیاهان برنج، روی آن هایی اتفاق می افتد که در خاک های مشکل دار بعد از غرقاب کردن رشد کرده اند.

قارچ هایی که روی طوقه قرار می گیرند عموما موجب پوسیدگی ریشه نمی شوند. آ نها معمولا گیاه را ضعیف و از اندام مرده گیاه تغذیه می کنند. برای کاهش خطر بیماری دو هفته بعد از غرقاب دائمی، مزرعه را بررسی نمائید. اگر احتمال می دهید زمین دارای همچنین عارضه ای است از استراتژی جلوگیری و پیشگیری استفاده کنید.

زهکش و خشک کردن زمین و دوباره زمین را آب ببندید. تا اینکه ریشه ها دوباره شروع به رشد کنند و اگر در زمان قبل از خوشه دهی این اتفاق افتاد کاملا زمین را زهکش و آب را از مزرعه خارج نمایید تا اینکه دوباره فعالیت ریشه های جدید را متوجه شوید و سپس دوباره مزرعه را آب ببندید.

اصول این کار برای هوادهی به ریشه است. اما خیلی مهم است که گیاه بعلت کمبود آب خسارتی نبیند . لذا درباره خطرات آن بایستی قبلا فکر شود.

به خاطر داشته باشید که گیاهان بیشترین نیاز آب را در مرحله زایشی خود نیاز دارند. لذا در این مرحله گلدهی برنج، خشک کردن زمین ممکن است بهترین راه مقابله با این عارضه نباشد.

دقت شود کود فسفر پایه در ابتدای رشد برای کاهش این عارضه توصیه می شود. کود فسفر موجب تقویت ریشه و کود پتاس به سلامتی گیاه کمک می کند.

بنابراین اگر این عارضه در مرحله اواخر خوشه دهی اتفاق افتاد می توان با محلول پاشی کود فسفر و پتاس این عارضه را مهار نمود و خسارت آن را تا حدود زیادی کمتر کرد.

در مراحل اولیه رشد می توان به زمین خشکی داد چونکه تاثیر منفی کمی در تولید محصول دارد.

reza malek

همه پست های نویسنده