سه بیماری مهم گیاه گوجه فرنگی

سه بیماری مهم گیاه گوجه فرنگی

بیماری های که به گیاه گوجه فرنگی خسارت می زنند عموما عامل قارچی دارند و سه بیماری مهم آن شامل موارد زیر می باشد.

• بیماری بلایت زودرس (بلایت اولیه – لکه موجی – لکه برگی آلترناریایی – پژمردگی زود هنگام) Alternaria leaf spot, Early blight
• بیماری بلایت دیررس (بادزدگی – پژمردگی دیر هنگام – سوختگی) Late blight
• بیماری لکه برگی سپتوریا Septoria blight , Septoria leaf spot

بیماری بلایت اولیه (لکه موجی)

عامل بیماری بلایت اولیه  قارچ Altternaria solani  می باشد.

این بیماری روی برگ، ساقه و میوه تاثیر می گذارد.

 مشخصه این بیماری حلقه های متحدالمرکز قهوه ای روی برگ، ساقه و میوه می باشد. این حلقه ها در برگ با هاله زرد رنگ احاطه شده اند و هنگامی که لکه ها بزرگتر می شوند بیشتر بافت برگ زرد، سپس قهوه ای و در انتها سوخته می شود. این دایره ها سریعا توسعه یافته و به هم می رسند به طوری که گیاه ظاهری سوخته پیدا می کند.

بیماری بلایت زودرس گوجه فرنگی با رسیدگی فیزیولوژیکی گیاه در ارتباط است. بطوری که برگ های مسن تر حساسیت بالاتری نسبت به برگ های جوان تر دارند. همچنین باروری بیشتر گیاه باعث افزایش بیماری می گردد.

توسعه بیماری به شدت تحت تاثیر بارندگی و رطوبت نسبی محیط است. عامل بیماری موجب ریزش برگ ها و میوه ها می شود.

بیماری در دمای متوسط تا گرم (۱۵ تا ۲۶ درجه سانتیگراد) ایجاد می شود و  ۲۸ تا ۳۰ درجه سانتیگراد دامنه دمای مطلوب آن است.

 پاتوژن به احتمال زیاد با هر آب و هوا یا شبنم سنگین گسترش می یابد ، وقتی رطوبت نسبی ۹۰ ٪ یا بیشتر باشد گسترش آن بیشتر می شود.

پاتوژن های بلایت اولیه هم  در بقایای گیاهی آلوده وهم در خاک در ایالت مینسوتا زمستانگذرانی می کنند. پاتوژن همچنین بر روی بذر گوجه فرنگی زنده می ماند یا ممکن است در پیوند گوجه فرنگی نیز منقل شود.

برگهای پایین هنگام تماس با خاک آلوده ، چه از طریق تماس مستقیم و چه در هنگام باران ، با تماس خاک با برگ ها، برگ ها آلوده می شوند.

بیماری بلایت اولیه ابتدا در پایین گیاه با لکه های برگی و زردی شروع می شود. لکه های برگ گرد ، قهوه ای و به قطر ۲/۱ اینچ رشد می کنند.

نقاط بزرگتر دارای حلقه های متمرکز مانند هدف (سیبل نشانه گیری) هستند.  بافت اطراف لکه ها اغلب زرد می شوند . برگهای آلوده به شدت قهوه ای می شوند و می ریزند ، یا برگهای خشک شده ممکن است به ساقه چسبیده باشند.

گیاه عمدتا در مرحله گلدهی و میوه دهی دچار خسارت می گردد.

بلایت اولیه می تواند توسط دو گونه نزدیک به هم ایجاد شود:

 Alternaria tomatophilaو Alternaria solani  . که گونه دوم آن Alternaria solani  مهم تر و شایع تر است.

هر دو پاتوژن می توانند گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، فلفل و چندین علف هرز را در خانواده Solanaceae آلوده کنند.

اسپورها توسط باد ، تماس انسان یا تجهیزات در محیط پخش می شوند و در نتیجه در طول یک فصل رشد فرصت زیادی برای آلوده نمودن گیاهان دارند.

در مناطق شمال و جنوب بعلت رطوبت بالا و دمای معتدل هوا، ممکن است وقوع بیماری و گسترش آلودگی به دفعات تکرار شود. از این رو در این مناطق نیاز به سمپاشی مکرر است.

حذف بقایای گیاهان آلوده سال قبل، آبیاری صیح زود، تغذیه مناسب، خاک مناسب و حذف چند شاخه بیمار ممکن است و می تواند گسترش بیماری را کند کند. اما در یک باغ مرطوب نمی توان کامل به این ها اتکا نمود.

کنترل زراعی

خاک را در زیر گیاهان با مالچ مانند پارچه ، نی ، مالچ پلاستیکی یا برگهای خشک بپوشانید.

آب دهی در پایه هر گیاه ، با استفاده از آبیاری قطره ای انجام شود  و اگربا شیلنگ است  با دقت و با فشار کم آب، آبیاری انجام شود.

جریان هوا را با حذف برگ های آلوده  ، از بین بردن علفهای هرز و فاصله مناسب کاشت بوته ها  ایجاد نمایید.

 هرس برگهای زیرین همچنین می تواند از پاشیدن اسپورهای بلایت اولیه از خاک روی برگها جلوگیری کند

اجازه دهید دو سال از کاشت گوجه فرنگی یا فلفل در همان مکان بگذرد.

قارچ کش بردوفیکس ۱۰-۷ لیتر در هزار لیتر آب و قارچ کش مانکوزب ۲-۱/۵ کیلوگرم در هزرارلیتر آب  هر ۱۵ روز یک بار، برای مقابله و حتی پیشگیری از این بیماری میتوانند موثر باشند.

بیماری بلایت دیررس (بادزدگی- سوختگی- پژمردگی دیر هنگام)

عامل بیماری بلایت دیررس  قارچ خاکزی Phytophthora infestans  می باشد.

عامل این بیماری از گروه شبه قارچ ها و رده اوومیست ها می باشد.

عامل این بیماری بیشتر در آب و هوای سرد و مرطوب فعال است.

دلیلی وجود دارد که این نوع پاتوژن را پایه آب نامیده می شود.

عامل این بیماری  برای ایجاد آلودگی به درجه حرارت متوسط در محدوده ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتیگراد و  به رطوبت بالاتر از ۹۰ درصد نیاز دارد.

اگر اسپورها در این شرایط وجود داشته باشند ، می توانند در حدود ۱۰ ساعت گیاه را آلوده کنند. آلودگی به سرعت گسترش می یابد و گیاهان می توانند طی چند روز به سرعت تسلیم شوند.

اسپورها می توانند مسافت های طولانی را در باد بویژه در شرایط ابری طی کنند.

ممکن است ، اگر شبها نسبتاً گرم باشند و شرایط در طول روز بسیار مرطوب باشد اما گرم باشد، آلودگی کندتر رخ دهد.

این بیماری می تواند در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد نیز ایجاد شود.

شرایط گرم و خشک به متوقف کردن گسترش بیماری کمک می کند.

علائم بلایت دیررس ممکن است در هر قسمت بالای زمین گیاه گوجه فرنگی یافت شود. برگهای آلوده به طور معمول دارای تکه های سبز تا قهوه ای از بافت مرده هستند که توسط یک مرز سبز کم رنگ یا خاکستری احاطه شده اند.

هنگامی که هوا بسیار مرطوب و بارانی است ، بلایت دیررس می توانند به رنگ قهوه ای یا قهوه ای تیره به نظر برسند و اغلب به عنوان چرب ظاهر می شوند.

رشد سفید و کرک دار ممکن است در قسمت زیر برگها یا ساقه های پایین یافت شود.

زخم های  ساقه و دمبرگ قهوه ای هستند و به طور معمول از نظر شکل، شکل خاصی ندارند.

تغییر رنگ نیز ممکن است روی گلها رخ دهد و باعث ریزش آنها شود.

میوه های آلوده  گوجه فرنگی علامت دار به نظر می رسند ، غالباً با سطوح طلایی تا قهوه ای تیره ، محکم و آفتاب سوخته هستند.

رشد پاتوژن سفید و کرک دار نیز در ارتباط با زخم ها یا لکه های میوه ای یافت می شود.

این قارچ تمام قسمت های بالای سطح زمین گیاهان مستعد را در هر مرحله رشدی، بویژه و بیشتر در مرحله بعد از گلدهی و هنگام میوه دهی آلوده می کند.

اسپورانژیا که در آن  زئوسپور ها قرار دارند توسط باد،  قطره های باران پاشیده از خاک  و یا توسط انسان، اندام های گیاهی را آلوده می کند و سپس اسپورانژیا در داخل بافت گیاه نفوذ می کند.

ضایعات یا همان زخم ها و یا خشکی ها به صورت نامحدود با لکه های آبگز شروع می شود و به سرعت به لکه های سبز کم رنگ و بعد قهوه ای و سیاه می شوند و سپس محدوده وسیعی از سطح برگ را می پوشاند.

استراتژی های مدیریت بلایت دیررس در گوجه فرنگی شامل کاشت ارقام مقاوم در برابر کاشت ارقام حساس ، نکاشتن  بذرهای کشت قبل (گیاهان گوجه فرنگی که از محصول سال گذشته دوباره برده شده اند) ، ایجاد تراکم مناسب گیاهان برای افزایش جریان هوا و کاهش رطوبت و استفاده از قارچ کش های پیشگیرانه و مؤثر برای جلوگیری از آلودگی می باشد.

استفاده از قارچ کش های مانکوزب(۱/۵-۲ کیلوگرم در هزارلیتر آب)، پریویکور (۳ لیتر در هکتار – حدود ۶لیتر در هزار لیتر آب) و یا  داکونیل (یک کیلوگرم در هزارلیتر آب) برای مقابله و کنترل این بیماری توصیه شده است.

استفاده از قارچ کش بردوفیکس (۱۰-۷ لیتر در هزار لیتر آب) بعنوان مبارزه ارگانیک می تواند در مقابله و کنترل این بیماری موثر باشد.

لکه برگی سپتوریا

این بیماری می تواند کاملاً مخرب باشد و تلفات محصول تا ۱۰۰ ٪ در مزارع و به سنگینی  گزارش شده است. لکه برگی سپتوریا در درجه اول بیماری گوجه فرنگی است ، اما در مورد میزبان دیگر خانواده سولاناسه از جمله بادمجان ، سیب زمینی و .. نیز گزارش شده است.

لکه برگ سپتوریا توسط قارچ Septoria lycopersici ایجاد می شود.

این قارچ می تواند در هر مرحله از توسعه به گوجه فرنگی حمله کند ، اما معمولاً علائم در هنگام میوه دادن گیاهان در برگهای قدیمی ، پایین و ساقه ظاهر می شود.

علائم معمولاً روی برگها ظاهر می شوند ، اما می توانند روی گلبرگ ها ، ساقه ها و کاسبرگ نیز رخ دهند.

اولین علائم به صورت نقاط کوچک ، آب گز و ۱/۱۶ تا ۱/۸  اینچ  قطر در قسمت زیرین برگهای قدیمی تر ظاهر می شوند.

مراکز این نقاط سپس خاکستری و سپس برنزه می شوند و حاشیه قهوه ای تیره پیدا می کنند.

لکه ها کاملاً دایره ای هستند و غالباً بسیار زیاد هستند. با افزایش سن ، آنها گاهی اوقات بزرگ می شوند و غالباً به هم می پیوندند.

یکی از ویژگی های تشخیص این بیماری وجود بسیاری از ساختارهای قهوه ای تیره و جوش مانند به نام پیکنیدیا (اجسام میوه ای قارچ) است که در مراکز برنزه نقاط به راحتی قابل مشاهده هستند.

هنگامی که لکه ها تعداد زیادی دارند ، برگهای آسیب دیده زرد می شوند و در نهایت خشک می شوند ، قهوه ای می شوند و ریزش می کنند. آلودگی معمولاً روی قدیمی ترین برگها شروع می شود و می تواند به سرعت به تدریج از گیاه به سمت رشد جدید گسترش یابد. خسارت قابل توجه می تواند ناشی از آلودگی زودهنگام برگ ها باشد و اغلب منجر به آفتاب سوختگی بعدی میوه می شود که گیاهان زودرس از بین می روند.

لکه برگ سپتوریا شرایط گرم ، بارندگی و مرطوب را می پسندد.

اگرچه قارچ می تواند در بذر و در میزبان علفهای هرز زنده بماند ، اما منبع اصلی تلقیح از قطعات برگ و سایر بقایای گیاهی از گیاهان بیمار است که در داخل  آن ها  در خاک زمستان گذرانی می کند .

 در شرایط مرطوب ، اسپورهای (که به آن Conidia نیز گفته می شود) قارچ ها در پیکنیدیا تولید می شود.

این اسپورها در برگهای گوجه فرنگی سالم توسط باد های حاوی قطرات آب ، باران پاشیده از خاک، سیستم های آبیاری بارانی ، دست و لباس کارگران ، تجهیزات کشت و انواع مختلف حشرات مانند سوسک های سیب زمینی کلرادو ، سوسک های کک ، کرم های گوجه فرنگی و شته ها پخش می شوند.

به دنبال این گسترش اولیه و هنگامی که رطوبت آزاد روی برگها وجود دارد ، اسپورها جوانه می زنند و بافت های گوجه فرنگی را آلوده می کنند و لکه ها معمولاً طی ۵ روز ظاهر می شوند.

  Pycnidia متعاقباً در این نقاط جدید ایجاد می شود ، اسپورهای بیشتری تولید می شوند ، چرخه های ثانویه آلودگی شروع می شود و بیماری گسترش می یابد.

لکه برگ سپتوریا روی برگها ، با مراکز خاکستری یا برنزه تجلی می یابد . این نقاط حاشیه قهوه ای تیره دارند در مقایسه با  بلایت اولیه  که در آن ها حاشیه زرد دارند.

هرچه لکه ها بالغ می شوند ، بسیاری از جوش های قهوه ای تیره ، به نام پیکنیدیا (اجسام میوه ای قارچ) ممکن است در داخل نقاط ظاهر شوند.

این پیکنیدیا به راحتی با لنز دستی دیده می شود. بلایت اولیه و بلایت دیررس ، پیکنیدیا را تولید نمی کنند.

بیماری لکه برگی سپتوریا بیماری برگی است و بر خلاف دو بیماری دیگر ، لکه های برگ سپتوریا بر ساقه ها یا میوه ها تأثیر نمی گذارد ، اما تغیر شکل و از بین رفتن برگ ها  ناشی از بیماری شدیدتر است و ممکن است میوه ها را در معرض آفتاب سوختگی  قرار دهد.

اثرات لکه برگ سپتوریا را می توان با پیروی از یک رویکرد چند جانبه به مدیریت بیماری که شامل روشهای بهداشتی ، زراعی و شیمیایی است، به حداقل رساند.

از بین بردن منابع اولیه تلقیح با از بین بردن هرچه بیشتر ضایعات گیاه و میوه های آلوده گوجه فرنگی پس از برداشت در پاییز، بسیار مهم است.

از طرف دیگر ، در مزارع بزرگ که حذف گیاه عملی نیست ، می توان بقایای گیاهی را با شخم عمیق پوشاند و دفن نمود.

این شیوه های بهداشتی ساده می تواند آلودگی  سال بعد را به میزان قابل توجهی کاهش دهد زیرا آنها منابع قارچی را که در خاک زمستاگذرانی می کنند، حذف می کنند.

در طول فصل رشد ، شروع با پیوند سالم و بدون بیماری مهم است.

حذف علف های هرز از مزرعه برای پیشگیری و کنترل این بیماری موثر است.

در صورت یافتن گیاهان آلوده  نهال ها، قبل از پیوند آنها به داخل میدان ، نهال را حذف می کنند.

همچنین در صورت امکان انجام تناوب کشت محصول با یک محصول غیر از خانواده سولاناسه مفید است.

از آنجا که آب هم برای گسترش و هم برای توسعه این بیماری مهم است ، از آب دادن به صورت بارانی اجتناب شود و  آبیاری در اوایل روز انجام شود تا برگها سریع تر خشک شوند.

علاوه بر این ، جلوگیری از کار با گیاهان در هنگام خیس بودن آن ها، مفید است.

اگرچه مقاومت در برابر لکه برگ سپتوریا به طور آزمایشی در چندین خط (رقم) گوجه فرنگی مورد استفاده، برای پرورش مشخص شده است ، اما هیچ ارقامی با مقاومت تا به امروز از نظر تجاری در دسترس نیست.

قارچ کش ها برای کنترل بیماری لکه برگ سپتوریا بسیار مؤثر هستند و برنامه های کاربردی استفاده از قارچ کش ها  برای  کنترل این بیماری ضروری هستند.

قارچ کش ها کلروتالونیل (۱کیلوگرم در هزار لیتر آب) و مانکوزب(۲-۱/۵ کیلوگرم در هزار لیتر آب) برای استفاده علیه این بیماری معرفی شده اند.

 از آنجا که این مواد محافظ هستند ، باید به محض مشاهده علائم سمپاشی شوند و در صورت لزوم  و در صورت مناسب بودن شرایط برای رشد و گسترش بیماری ،عمل سمپاشی تکرار شود.

استفاده از قارچ کش بردوفیکس (۱۰-۷ لیتر در هزار لیتر آب) بعنوان مبارزه ارگانیک می تواند در مقابله و کنترل این بیماری موثر باشد.