شاخص شوری (نمک) کود ها

FERTILIZERS SALT INDEX

تقریباً همه مواد کود نمکی (دارای املاح-دارای شوری) هستند. هنگامی که آنها در خاک حل می شوند، غلظت نمک محلول خاک را افزایش می دهند.

برای درک شاخص نمک (شوری)، مهم است که بدانیم منظور از اصطلاح “نمک” چیست. نمک هر ترکیب شیمیایی است که از یک یون با بار مثبت و یک یون با بار منفی تشکیل شده باشد. هنگامی که بیشتر ما کلمه نمک را می شنویم، به کلرید سدیم یا نمک خوراکی فکر می کنیم. کلرید سدیم یک نمک است اما جزء رایج کودها نیست.

اغلب این سوال مطرح می شود که کودها چقدر نمک دارند. در شرایط شیمیایی دقیق، کودها نمک هستند. یکی از قابل تشخیص ترین فرمول های کود K-Cl یا کلرید پتاسیم است. این ترکیب ۰-۰-۶۰ پتاس است. جزء پتاسیم یک یون مثبت و جزء کلرید یک یون منفی است. این کود، همانند سایر کودها، نمک هستند.

افزایش غلظت نمک، پتانسیل اسمزی محلول خاک را افزایش می دهد. هر چه پتانسیل اسمزی محلول بالاتر باشد، استخراج آب مورد نیاز دانه ها و گیاهان برای رشد طبیعی از خاک دشوارتر است.

علاقه به قرار دادن کود در ردیف بذر یا نزدیک به آن، یادآوری این نکته را مهم می کند که افزایش غلظت نمک در نوار کود می تواند باعث آسیب بذر و نهال شود.

هنگامی که یک محلول با محتوای نمک بالا (محیط ریشه در خاک) توسط یک غشای نیمه تراوا، مانند یک دیواره سلولی، از محلولی با محتوای نمک کم (ریشه) جدا می شود، آب از طریق غشا دیواره سلولی ریشه (از غلظت کم نمک یا املاح) به غلظت بالا (محیط خاک) حرکت می کند و به دنبال تعادل است. اگر این حرکت آب از داخل سلول گیاهی به خارج از سلول باشد، ممکن است آسیب گیاه رخ دهد. به طور معمول شاخص شوری به عنوان نشانه ای از ایمنی گیاهچه برای کودهای شروع کننده شیاری بیشتر استفاده شده است. سلول ها در گیاهان تازه کاشته شده نسبت به بافت بالغ گیاه دارای محتوای آب بیشتری هستند، بنابراین در برابر حرکت آب به خارج از سلول آسیب پذیرتر هستند.

سوختگی ریشه بر اثر کود

قرار دادن کود حداقل دو اینچ از بذر معمولاً می تواند از آسیب دیدگی جلوگیری کند . استفاده بیش از حد کود در یک باند شروع کننده همچنان می تواند باعث آسیب شود، به خصوص در شرایط خشک.

قرار دادن کود استارتر در مکان ۲×۲ نسبت به محل قرارگیری بذر.

شاخص نمک با مقایسه افزایش پتانسیل اسمزی ناشی از افزودن آن ماده کود در مقایسه با افزایش پتانسیل اسمزی هنگامی که وزن معادل نیترات سدیم به آب اضافه می شود، محاسبه می شود.

شاخص نمک میزان موادی را که در یک خاک خاص به محصولات زراعی آسیب می رساند را پیش بینی نمی کند. این شاخص کود ها را نسبت به یکدیگر طبقه بندی می کند و نشان می دهد که کدامیک بیشتر باعث آسیب می شود. علاوه بر خود محصول، چندین شرایط محیطی وجود دارد که باید هنگام تعیین خطرات ایمنی محصول در نظر گرفته شود. شرایط محیطی خاک نقش مهمی در پاسخ محصول به محصولات کودی ایفا می‌کند – با شرایط خاک سردتر و خشک‌تر در مقایسه با خاک گرم‌تر و مرطوب، پتانسیل بیشتری برای واکنش نامطلوب محصول دارد.

محلول پاشی، مرحله رشد محصول،اختلاط کود ها در مخزن کود و سورفکتانت ها نیز ممکن است در ایمنی و آسیب شوری کود روی گیاه در هنگام محلول پاشی نقش داشته باشند.

می توان درجات مشابه ای از کودهای مخلوط را از مواد مختلف که شاخص های نمکی متفاوتی دارند، تهیه کرد. تحمل محصول به طور گسترده ای تا افزایش پتانسیل اسمزی از کود در نزدیکی بذر متفاوت است. گندم نسبت به شرایط پر نمک تحمل متوسطی دارد در حالی که سویا بسیار حساس است. ذرت از نظر تحمل متوسط است.

شاخص نمک کود اندازه گیری غلظت نمک القا شده در محلول خاک است. شاخص نمک یک مقدار عددی است که به صورت نسبتی بیان می‌شود که در آن کود انتخابی با همان وزن نیترات سدیم (NaNO3) مقایسه می‌شود، که در آن نیترات سدیم مقدار ۱۰۰ تعیین می‌شود. از نیترات سدیم برای مقایسه استفاده می‌شود، زیرا زمانی که شاخص نمکی ایجاد می شد به طور گسترده در دسترس بود و به دلیل اینکه ۱۰۰ درصد در آب محلول است.

اصطلاح “شاخص نمک” یا شاخص شوری برای کمک به توصیف ایمنی نسبی نوع کود ها چه مایع و چه پودر استفاده شده است.

برخی از تحقیقات نشان می دهد که کودهایی با شاخص نمک بالای ۲۰ نباید در نزدیکی بذر محصولات حساس استفاده شوند.

کود هایی مانند پتاس یا DAP به خوبی شناخته شده اند که وقتی خیلی نزدیک به یک بذر حساس قرار می گیرند باعث آسیب به محصول می شوند. برخی از کودهای مایع مانند ۱۰-۳۴-۰ یا ۶-۱۸-۶ را می توان در شیارها برای برخی محصولات زراعی استفاده کرد اما با محدودیت و یا میزان محدود. بسیاری از کودها با تکنولوژی جدیدتر برای کاربرد درون شیار در بسیاری از محصولات زراعی تولید شده اند با اینکه دارای مقادیر شاخص نمک بالاتر از ۲۰ هستند ولی ایمن می باشند.

شاخص نمک یک کود و آسیب به محصول معمولاً نگرانی نسبتا کمی دارند، مگر در شرایط زیر:

کودهای با شاخص نمک بالا به شاخ و برگ یا در جویچه بذر داده شود یا مقادیر یا میزان بالایی از کودها استفاده شود.

برای کاربردهای برگی: بافت برگ جوان و لطیف ، استفاده از کود ها در شرایط ابری، مرطوب و خنک، استفاده در محصولات حساس در حال رشد(سبزیجات، ذرت شیرین و …).

استفاده در خاک های خشک و با روبت بسیار کم و پایین: در این حالت از رقیق شدنطبعی کود در خاک جلوگیری می شود وموجب می شود غلظت های بالا کود در نزدیکی بذر و بافت گیاهچه باقی بماند.

شرایط آب و هوایی گرم و خشک است.

همه کودها بر اساس میزان نمک موجود در آنها شاخص نمک خواهند داشت. هنگامی که شاخص نمک بالاتر از ۴۰-۵۰ باشد، پتانسیل اثرات منفی بر سلامت گیاه وجود دارد و بالاتر از شاخص نمک ۸۰، پتانسیل بالایی برای آسیب بافت گیاهی وجود دارد.

در تصویر زیر شاخص شوری کود های پتاسه را مشاهده می نمایید. کودسولفات پتاسیم نسبت به کود نیترات پتاسیم و کلرید پتاسیم شاخص شوری کمتری دارد و شاخص شوری آن مشابه کود سولفات پتاسیم منیزیم می باشد. کود کلرید پتاسیم نیز شاخص شوری بسیار بالایی دارد و برای گیاهان حساس به شوری نباستی که استفاده شود.

در جدول زیر شاخص نمک عموم کود ها را مشاهده می نمایید.

به شاخص شوری، گچ کشاورزی و مونو فسفات آمونیوم توجه شود این دو محصول پایین ترین شاخص شوری را دارند.

شاخص نمک کود های فسفره نسبت به سایر کود ها پایین تر می باشد. کود سوپر فسفات ساده شاخص شوری بسیار پایینی دارد.

شاخص شوری در کود های ازته مشابه و نزدیک به یکدیگر می باشند.

به طور کلی در خاک هایی که کمی شوری دارند و یا اینکه شور هستند می بایست بیشتر از کود هایی استفاده نمود که شاخص شوری پایین تری دارند.

پاسخ دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی هستند.