پایه های درخت گیلاس و آلبالو ( gisella 6, maxma 60, Mazzard, Mahleb, Maxma14)

گیلاس یکی از گونه‌های سرده پرونوس (آلو سانان) به شمار می رود. به احتمال زیاد خاستگاه درخت گیلاس کرانه ی غربی دریای خزر تا دریای سیاه می باشد. دانشمندان در غارهای قفقاز و آسیای صغیر، فسیل هایی از درخت گیلاس کشف کرده اند. اولین اشاره ی مکتوب به درخت گیلاس، توسط نویسنده ی یونانی تئو فراستویس (سیصد سال پیش از میلاد) می باشد.

نام انگلیسی درخت گیلاس (sweet cherry tree) از نام شهر کراسوس در یونان باستان (ترکیه امروزی) گرفته شده که این شهر اولین صادرات گیلاس را به اروپا داشته است. امروزه درخت گیلاس در همه مناطقی از جهان که دمای زمستان چندان شدید نبوده و دمای آن در تابستان معتدل و کم رطوبت باشد، رشد می کند. البته درخت گیلاس برای شکوفه زدن در بهار، نیاز به سرما در زمستان دارد. شکوفه دهی درخت گیلاس در اوایل بهار، درست پس از شکوفه زنی هلو و پیش از شکوفه دهی سیب می باشد.

انواع ارقم یا گونه های گیلاس که در ایران کاشته می شود شامل:گیلاس سیاه، گیلاس قرمز ارومیه، گیلاس زرد ارومیه، گیلاس تک دانه مشهد، گیلاس سفید رضائیه، گیلاس بینگ، گیلاس شبستر، گیلاس سیاه قزوین، گیلاس حاج یوسفی، گیلاس ناپلئون، گیلاس قرمز، گیلاس صورتی، گیلاس جامائیکا و گیلاس تلخ می باشد.

از قدیم و در ابتدا رقم مازارد  Mazzard بعنوان پایه برای درخت گیلاس استفاده می شد. اما از اواخر قرن ۱۸ رقم ماهلب Mahleb (آلبالوی تلخه) که  کمی از لحاظ ارتفاع کوتاهتر بود معرفی شد.

در اواخر قرن ۱۹ این رقم ماهلب بود که مشهور شد و چون که رقم ماهلب دارای چند ویژگی بهتر از مازارد بود، عموم درخت های گیلاس روی این پایه پیوند داده می شدند.

اما در سال ۱۹۲۰ چند رقم قابلیت سازگاری با پایه ماهلب را نداشتند و بدین صورت بود که قبل از به بلوغ رسیدن، درخت خشک می شد. لذا دوباره رقم مازارد مطرح شد.

و در ادامه ارقام جدیدی با نام های Gisela, Krymsk5, Krymsk6, Colt و Maxma14 و Maxma60 مطرح شدند .

 رقم ماکسما ۱۴ نتیجه تلاقی بین رقم مازارد و ماهلب است.

رقم مازارد Mazzard

این پایه امروزه مخصوصا در آمریکا (کالیفرنیا) در حدود ۷۰ درصد پایه‌های گیلاس را تشکیل می‌دهد. این پایه از اروپا به آمریکا برده شده و در حدود ۲۰۰ سال است که در شرق آمریکا به‌صورت پراکنده موجود می‌باشد. امروزه از هسته ی این گیلاس وحشی در خزانه کاری استفاده می‌گردد. بر طبق آزمایشاتی که کارشناسان آمریکایی بر روی این اسپس وحشی گیلاس نموده‌اند بعضی از پایه‌ها قادر هستند که حتی درجه پایین‌تر از منهای ۳۰ درجه سانتیگراد را به‌خوبی تحمل کنند.

این پایه در خاک های با زهکش ضعیف یا بیش از حد مرطوب، رشد و عملکرد خوبی ندارد.

بطور کلی مقاومت این رقم نسبتا خوب است و میزان تولید و باروری آن متوسط است.

با مدیریت هرس و مدیریت مواد غذایی، می تواند میوه های با کیفیت خوب ایجاد نماید.

رشد درخت در این پایه زیاد است و امکان کشت با تراکم بالا را کم می کند.

رقم سنت لوسی (ماهلب-آلبالوی تلخه)  Mahleb

 سنت لوسی پایه مهمی برای گیلاس و آلبالو محسوب می شود. این پایه در خاک های سبک، آهکی، سنگلاخی و در آب و هوای خنک و اقیانوسی که پایه گیلاس بخوبی سازگار نمی باشد از سازگاری خوبی برخوردار است. این پایه بطور قابل ملاحظه ای در مناطقی که گیلاس رشد می کند گسترش یافته است. ریشه های محلب یا سنت لوسی نسبت به مازاد به میزان بیشتری در خاک نفوذ می کنند این مسئله نشان دهنده مقاومت بیشتر این پایه به خشکی است. علاوه براین، محلب محتمل به کلروز ناشی از کمبود آهن در خاکهای آهکی و همچنین کمبود روی می باشد. محلب به خاکهای سنگین مرطوب سازگار نبوده و اغلب به پوسیدگی ریشه ناشی از فیتوفترا حساس می باشد. ریشه های محلب نسبت به مازاد در دماهای پایین تر دچار سرمازدگی و یخ زدگی می شود و بنابراین محلب به زمستانه های سرد بیشتر سازگار می باشد.

این رقم دارای اندکی بلوغ زود رس precocious می باشد.

متحمل به خشکی می باشد ولی خیلی حساس به وجود دوره ای آبگرفتگی یا ماندابی در خاک می باشد. این عامل بعنوان نقصی برای کاشت این رقم در مناطق جلگه ای و ماندابی مطرح می باشد.

در خاک های عمیق با زهکش خوب، خاک های دارای بافت شنی و لومی عملکرد خوبی دارد.

رقم ماهلب با ارقام Chelan  و Tieton مشکل ناسازگاری دارد.

موش های صحرایی به رقم ماهلب جذب می شوند.

رقم Maxma 14

رقم ماکسما ۱۴ نتیجه تلاقی مازارد و ماهلب می باشد.

رقم ماکسما ۱۴ از نظر اندازه درخت سه چهارم اندازه رقم ماهلب است، که بدان معنی است که می توان با تراکم بالاتر این پایه را کشت نمود.

با اکثر ارقام قابلیت سازگاری دارد.

زود رسی precocious دارد.  پیش رس می باشد.

باروری خوبی دارد.

رقم ماکسما ۱۴ یکی از ارقام مقدم و پیشتاز است که بعنوان پایه در اروپا استفاده می شود.

پایه ماکسما ۱۴ متحمل به خاک های خیس و مانداب است و به کمبود آهن مقاوم می باشد.

میزان تولید آن بیشتر از رقم مازارد می باشد.

به محدوده وسیعی از بافت  و ساختمان خاک سازگاری دارد.

به زردی ناشی از کمبود آهن در خاک های آهکی مقاوم است.

رقم مازارد پیش رس نیست، ماهلب کمی پیش رس است و رقم ماکسما ۱۴ پیش رس می باشد.

در جنوب فرانسه بعنوان رقمی قابل قبول برای کاشت در خاک های قلیایی، نسبت به ارقام دیگر رضایت نسبی بیشتری بدست آورده است.

پرورش دهندگان شیلی عقده دارند که مقاومت این رقم به شانکر باکتریایی، موجب تشویق و ترویج پرورش دهندگان به کاشت رقم ماکسما ۱۴ شده است.

در مناطق شمال غربی امریکا از عادت رشدی آن و پیش رسی آن رضایت دارند.

پایه ماکسما ۱۴ یک پایه پا کوتاه برای گیلاس به حساب می آید درختان پاکوتاه حدود دو سوم درختان استاندارد می باشند.

این پایه دارای ریشه های قوی و ویژگی استقرار و پایداری خوب و ثابت در خاک می باشد.

این پایه بعنوان پایه آلبالو نیز به خوبی معرفی شده است و عملکرد بسیار خوبی دارد.

در مواردی آمده است که اندازه درخت در این پایه ۲۰ تا ۲۵ درصد کوتاهتر از رقم ماهلب می باشد.

ماکسما ۱۴ نیمه پا کوتاه می باشد. ولی بایست در نظر داشت که تغییر در مکان رویش می تواند کمی ویژگی های پایه را تغییر دهد.

Gisella 6

پایه رویشی گزیلا۶ اصلاح شده کشور آلمان و جزء پایه های نیمه پاکوتاه کننده است و اندازه آن حدود ۶۵ درصد پایه رویشی مازارد می باشد. بنابراین میتوان به راحتی آن را مدیریت کرد. تعداد نهال های به کار رفته در واحد هکتار افزایش یافته و عملکرد آن به طور چشمگیری افزایش می یابد. و همچنین عملیات باغبانی را آسان تر می کند. انواع گیلاس و آلبالو روی پایه گزیلا ۶ بسیار پربار است. پایه گزیلا ۶ تولید پاجوش نمیکند. پایه گزیلا ۶ باعث زودباردهی و محصول دهی بالا شده و تولید میوه یکنواخت با کیفیت بالا می کند. پایه گزیلا۶ دارای تاج گسترده و زوایای شاخه ها اکثرا بازتر از زوایای شاخه های پایه هایی نظیر مازارد می باشد. پایه گزیلا۶ در برابر ویروس های PDV و PNRSV مقاوم است. در پایه گزیلا۶ استفاده از داربست و سیم کشی برای بستن شاخه های آویزان توصیه می شود. پایه گزیلا۶ احتیاج به آبیاری منظم دارد. پایه گزیلا۶ با دامنه وسیعی از خاک ها سازگاری دارد به شرطی که خاک زهکشی شده باشد. پایه گزیلا۶ به خوبی میتواند در خاک مستقر شود. این پایه با شرایط اقلیمی سرد سازگاری دارد. درختان پیوندی بر روی پایه گزیلا۶ از سال دوم به بعد شروع به باردهی می نماید. برای پایه گزیلا۶ فواصل کاشت ۳*۴ متر پیشنهاد می شود. درختام پیوندی بر روی پایه گزیلا ۶ نیاز به هرس منظم به منظور به دست آوردن نسبت متعادل فعالیت رویشی و میوه دهی دارند.

پایه ماکسما ۶۰

پایه ماکسما ۶۰ اصلاح شده در کشور آمریکا و دورگ محلب ومازارد می باشد. پایه ماکسما ۶۰ دارای سیستم ریشه قوی و استقرار خوب می باشد. پایه ماکسما ۶۰ مقاوم به نماتد می باشد. این پایه مقاوم به خشکی می باشد. پایه ماکسما ۶۰ مقاوم به سرمای زمستانه می باشد. پایه ماکسما ۶۰ مقاوم به پوسیدگی طوقه ( فیتوفترا ) می باشد. پایه ماکسما ۶۰ مقاوم به کلروز ناشی از کمبود آهن می باشد و سازگاری خوبی با خاک های آهکی دارد. پایه ماکسما۶۰ مقاومت کامل به بیماری شانکر باکتریایی دارد. پایه ماکسما ۶۰ با دامنه وسیعی از خاک ها سازگاری دارد و متحمل به خاک هایی که دارای زهکشی مناسب نیستند می باشد. پایه ماکسما ۶۰ سازگار به انواع ارقام گیلاس و آلبالو بوده و باعث زودباردهی و محصول دهی بالا می شود. این پایه دارای عادت رشد عمودی می باشد. برای افزایش باردهی درخت بایستی هر سال هرس شود. فواصل کاشت درختان پیوندی بر روی این پایه به صورت ۵*۴ متر پیشنهاد می گردد. ارتفاع گیلاس پیوندی بر روی پایه ماکسما ۶۰ تقریبا ۴ تا ۵ متر می باشد.