سرکه چوب

سرکه چوب

wood vinegar

Pyroligneous Acid

استفاده از این ماده در دوران باستان با اهداف مختلفی تنها در بخشی از مناطق جغرافیایی رواج داشته که جهت مصرف خوراکی، کشاورزی و پزشکی بوده است.

در اواسط قرن شانزدهم میلادی، یک شیمی دان آلمانی به نام ژوهان رودولف گلابر این ماده را به طور علمی ارزیابی کرد اما با این حال بیشترین استفاده از آن به عنوان خوراکی یا درمان زخم های ناشی از بیماری بود و سر انجام در قرن نوزدهم استفاده از این ماده رایج تر شد. در این زمان از سرکه چوب به عنوان طعم دهنده استفاده می کردند و تحقیقات بیشتری روی آن انجام شد که نتیجه آن فهمیدن تاثیر چشمگیر این مایع در زمینه های کشاورزی بود.

کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا، استرالیا و ژاپن از جمله بزرگترین مصرف کنندگان سرکه چوب مخصوصا در بخش کشاورزی هستند.

سرکه چوب مایعی تیره رنگ است که از حرارت دادن انواع سلولز و چوب در محیطی بسته و بدون هوا در جریان تولید کربن یا زغال به دست می‌آید. اسید چوب، دود مایع و اسیدپیرولیجینوس دیگر نام های این محصول است.

پی اچ این ماده حدود ۳ بوده و میزان مواد آلی آن حدود ۸ درصد می باشد. سرکه چوب مایعی بی ضرر و کاملا ارگانیک است که هیچ تخریبی از خود به جای نمی گذارد.

کیفیت سرکه چوب و محصول نهایی رابطه مستقیمی با میزان دقیق دما و زمان در فرایند تولید دارد.

مواد اصلی تشکیل دهنده سرکه چوب اسید استیک، استون و متانول است. ۸۰ تا ۹۰ درصد سرکه چوب را آب تشکیل می‌دهد و به علاوه بر آن ۲۰۰ ترکیب آلی مختلف در سرکه چوب یافت می‌شود. قبلاً از سرکه چوب به صورت صنعتی برای تولید اسید استیک استفاده می‌شد.

کارگاه های تولید ذغال زیادی در سرتاسر کشور وجود دارد. بعضی از این کارگاه ها برای کنترل دود و آلودگی اقدام به جمع آوری دود و سوزاندن آن و یا پاشیدن آب به روی آن می کنند. در این فرایند ترکیبی مایع بوجود می آید که ممکن است سرکه چوب خوانده شود. این ترکیب که به رنگ زرد تا قهوه ای متغیر است بوی دود دارد و گاهی اوقات با سرکه چوب اشتباه گرفته می شود اما در واقع سرکه چوب دروغین است.

تحقیقات مدرن در مورد استفاده از سرکه چوب برای اولین بار در ژاپن در اوایل دهه ۱۹۵۰ انجام شد. گزارش شده است که علیه: موزائیک گل رز یا سبز در گندم، نماتد در سیب زمینی شیرین، موزاییک تنباکو، سفیدک پودری در سبزیجات برگدار، مینوز برگ و سایر آفات حشرات موثر گزارش شده است. با این حال، با توجه به معرفی مواد شیمیایی زراعی و اثرات آنی آنها، تحقیقات روی سرکه چوب عقب نشینی کرد. ده سال پیش، زمانی که اثربخشی و ایمنی مواد شیمیایی کشاورزی در محل مورد استفاده قرار گرفت، علاقه به سرکه چوب دوباره ظاهر شد. در حال حاضر معمولاً توسط کشاورزان ژاپنی استفاده می شود و در تایوان و کره نیز به سرعت در حال افزایش است.

استفاده از آفت‌کش‌های زیستی مانند اسید پیرولگنیوس یک تکنیک ساده برای استفاده تولیدکنندگان است که هزینه‌های نگهداری را تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهد، علاوه بر آن به محیط زیست و سلامت انسان آسیبی نمی‌رساند. در محلول پاشی فنل، کرزول، الکل ها، اسید فرمیک، اسید استیک، فرمالدئید، متانول و غیره با بوی دودی خاصی که دارد باعث دفع حشرات مانند کنه ها و شته ها می شود و برای سفیدک پودری، کپک خاکستری، پرزدار اثر قارچ کشی دارد. اسید Pyroligneous رشد برخی از قارچ های بیماری زا (Rhizoctonia solani، Sclerotium oryzae، Helminthosporium mayis، Pythium sp.، Colletotrichum gloeosporioides و Cucurbitarum choanephora) و برخی باکتری ها (Xanthomonas campestris pv.Citrivoraar pv.Citrivoraar) را مهار می کند. نتایج نشان می دهد که غلظت های کافی کمتر از ۱۰ درصد برای جلوگیری از سوختگی برگ است .

در منابعی نیز آمده است و تخمین زده می شود که سرکه چوب حاوی بیش از ۳۰۰ ماده تشکیل دهنده مانند اسید استیک، متانول، فنل، استر، استال ها، کتون، اسید فرمیک و بسیاری دیگر است. به جای اثربخشی خاص یک عنصر خاص، در مورد سرکه چوب، عناصر مختلف به صورت هم افزایی عمل می کنند. عوامل مختلفی با سرعت رقیق شدن سرکه چوب کنترل می شود. دارای اثر باکتری کش و همچنین توانایی تکثیر میکروب ها می باشد. این دارای ویژگی های ریشه ای است، که یک اثر القا کننده رشد را فراهم می کند. اما بسته به غلظت مخلوط می توان از آن برای تاخیر در رشد گیاه نیز استفاده کرد. عناصر مختلف در سرکه چوب به عنوان کوآنزیم یا کاتالیزور عمل می کنند. آنزیم های مختلفی در واکنش هایی مانند تکثیر سلولی نقش دارند. عملکرد آنزیم ها توسط عناصر موجود در سرکه چوب که واکنش ها و تکثیر سلول ها را هماهنگ می کنند. عناصری که به عنوان کوآنزیم و کاتالیزور موثر هستند تنها به مقدار کمی نیاز دارند. مانند ویتامین در بدن ما است. دوز برخی از این عناصر در واحد PPM موثر است. (قطعات در میلیون).

سرکه چوب حاوی مقدار کمی از مواد مغذی است که مستقیماً توسط گیاهان دریافت می شود. همچنین حاوی عناصر بسیار کمی است که دارای اثر ضد باکتری و ضد کرم هستند. این نه کود است و نه یک ماده شیمیایی کشاورزی. اما در صورت استفاده صحیح، مصرف کودها را کاهش داده و از آسیب های ناشی از بیماری های مختلف می کاهد. سرکه چوب ریشه زایی را تقویت می کند، به تنظیم وضعیت مواد مغذی خاک و تعادل جمعیت میکروبیولوژیکی کمک می کند. تغییرات در جمعیت میکروبیولوژیکی نه تنها تمایل به بیماری های مرتبط با خاک را تا حد زیادی کاهش می دهد، بلکه باعث افزایش سر زندگی ریشه ها و در نتیجه جذب بهتر مواد مغذی می شود.

سرکه چوب از دیرباز به عنوان موثر در برابر نماتد شناخته شده بود. نماتدها را مستقیماً از بین می برد و همچنین میکروب هایی را که از آنها تغذیه می کنند منتشر می کند. اسیدیته بالا، محتوای متانول و فنل دارای اثر ضد باکتری قوی در غلظت های بالا، مانند رقت ۵۰ تا ۱۰۰ برابر است. با این حال، میکروب ها زمانی که تا ۲۰۰ برابر رقیق شوند، به خوبی منتشر می شوند. این عمدتاً به دلیل تأثیر عنصر اصلی آن یعنی اسید استیک بر متابولیسم است. استیل کوآنزیم توسط گیاهان و میکروب ها از اسید استیک تولید می شود. از طریق چرخه TCA، کوآنزیم استیل به اسید سیتریدیک، اسید مالیک، اسید فوماریک، اسید سوکسیریک و سایر عناصر ضروری برای گیاه و میکروب ها تبدیل می شود. این دلیل اصلی انتشار میکروب ها است.

از طریق محلول پاشی، برخی از باکتری ها با تماس مستقیم از بین می روند و تغییرات جمعیت میکروبیولوژیکی مانع از تکثیر باکتری های بیماری زا می شود. اسیدیته روی سطح برگ نیز از تکثیر جلوگیری می کند. اما بارزترین اثرات محلول‌پاشی افزایش مقاومت برگ‌ها در برابر آفات و بیماری‌ها و افزایش اثربخشی مواد شیمیایی زراعی است.

از طریق محلول پاشی سرکه چوب، برگ ها براق و تیره تر می شوند. این به دلیل افزایش کلروفیل از طریق اثر استر در سرکه چوب است که باعث فتوسنتز می شود. این استر همچنین به تشکیل قند و اسیدهای آمینه کمک می کند. این نیز باعث طعم بهتر محصول می شود. برگ های سالم تر به طور طبیعی مقاومت قوی تری در برابر آفات و بیماری ها دارند.

نقش و تاثیر سرکه چوب در گیاهان

  1. کاهش ۵۰ درصدی مصرف کودها و سموم با استفاده از مخلوط سرکه چوب و آب به نسبت یک لیتر در ۵۰۰ لیتر آب
  2. ریشه ها را تقویت می کند
  3. با نسبت یک لیتر در ۲۰۰ لیتر آب، به مدت ۲۴ ساعت خیساندن دانه ها باعث بهبود جوانه زنی می شود
  4. استر برای افزایش فتوسنتز می باشد و برگها را تیره می کند
  5. مواد مغذی و جمعیت میکروبیولوژیکی را در خاک تنظیم می کند
  6. جذب بهتر ریشه ها
  7. طعم بهتر و محتوای قند بالاتر در میوه ها
  8. مقاومت در برابر بیماری ها را افزایش می دهد
  9. آفت کش و ضد قارچ
  10. سرعت کمپوست سازی را افزایش می دهد

میزان مواد غذایی یا کودهای مایع را می توان در صورت رقیق شدن در محلول یک لیتر سرکه چوب در ۵۰۰ لیتر آب به دلیل نفوذ بیشتر ۵۰ درصد کاهش داد. این امر استفاده از مواد شیمیایی کشاورزی را تا حد زیادی کاهش می دهد. با این حال، نباید با مواد شیمیایی قلیایی استفاده شود.

لطقا از نسبت های توصیه شده در این مقاله ابتدا در مساحت های کم و به طور آزمایشی استفاده شود و پس از حصول موفقیت، در مساحت ها و مقادیر بالا مورد استفاده قرار گیرد.

سرکه چوب در بهبود طعم میوه های شیرین و تحریک رشد محصولات زراعی نقش دارد. سرکه چوب را با نسبت ۱:۵۰۰ تا ۱:۱۰۰۰ مخلوط نمایید. سرکه چوب از افزایش بیش از حد نیتروژن جلوگیری می کند، متابولیسم گیاه را بهبود می بخشد و به افزایش سطح قند میوه کمک می کند.

برای کنترل بیماری قارچی خیار و گوجه با نسبت ۵ در هزار می توانید آن را روی گیاه اسپری نمایید.

برای کنترل بیماری پوسیدگی ریشه خیار و گوجه با همان نسبت ۵ در هزار می توانید گیاه را آبیاری نمایید.

سرکه چوب تولید کمپوست را تقویت و یا تسریع می کند. نرخ محلول ۱:۱۰۰ به افزایش فعالیت بیولوژیکی میکروب های مفید مختلف کمک می کند و می تواند زمان کمپوست سازی را کاهش دهد.

برای دفع مگس خانگی سرکه چوب را به نسبت ۱:۱۰۰ رقیق کنید و روی مناطق اسپری کنید.

در سال ها اخیر (۱۴۰۳) به صورت تجربی از محلول پاشی هفتگی سرکه چوب برای مقابله با مگس مدیترانه ای در باغ های مرکبات مازندران استفاده می شود که به نظر می رسد کارایی نسبتا خوبی نیز داشته است. میزان مناسب غلظت و نحوه استفاده از آن در منابع علمی و یا عملی ذکر نشده است.

مقالات علمی داخلی و خارجی زیادی در رابطه با استفاده از سرکه چوب در بخش های مختلف کشاورزی وجود دارد. در این نوشته چند مورد از آن ها ذکر خواهد شد.

در بررسی تاثیر سرکه چوب و کیفیت نور بر رشد و خصوصیات بیوشیمیایی جعفری وحشی، تیمارهای مربوط به کیفیت نور و غلظت­های سرکه چوب به­ طور معنی ­داری رشد و صفات فیزیولوژیکی گیاه جعفری وحشی را تحت تأثیر قرار دادند. نتایج مقایسه میانگین اثر متقابل نشان داد که استفاده از سرکه چوب در غلظت ۰/۵ و یک درصد در شرایط نور آبی، به ­ترتیب وزن­ تر را از ۳ گرم به ۸/۷ و ۵/۴ گرم افزایش داد. همچنین در شرایط نور قرمز، وزن ­تر به ­ترتیب ۵۰ و ۱۰۰ درصد در گیاهان تیمارشده با سرکه چوب ۰/۵ و یک درصد افزایش یافت. علاوه­ بر این سرکه چوب کاهش کلروفیل ناشی از شرایط نور آبی را به ­مقدار قابل توجهی افزایش داد. گیاهان پرورش­ یافته در شرایط نور آبی و قرمز به ­مراتب وزن­ تر، فعالیت آنتی ­اکسیدانی و میزان فنول کمتری نسبت به نور سفید داشتند.

در آزمایش اﺛﺮﺳﺮکه چوب غنی شده ارگانیک ﺑﺮ رﺷﺪ گوﺟﻪﻓﺮنگی گلخانه ای در ﺑﺴﺘﺮ کشت ﺧﺎکی و ﺑﺪون ﺧﺎک بررسی شد. ﻣﻘﺪارشاخص سبزینگی در محلول غذایی جانسون به همراه سرکه چوب و ﻋﻨﺼﺮﻫﺎی غذایی پرمصرف و کم مصرف جانسون به همراه سرکه چوب ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻮد. ﺣﺠﻢ ریشه و وزنﺗﺮ ریشه درﺗﯿﻤﺎر کود کاﻣﻞ، ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬایی ﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺮکه چوب، ﻋﻨﺼﺮﻫﺎی غذایی پرمصرف و کم مصرف ﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه سرکه چوب و عنصرهای غذایی پرمصرف به همراه سرکه چوب در ﻣﺤﯿﻂ کوکوپیت ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ و وزن ﺧﺸک رﯾﺸﻪ در ﺗﯿﻤﺎر کود کامل، ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬایی ﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه سرکه چوب، ﻋﻨﺼﺮﻫﺎیﻏﺬایی پرمصرف و کمﻣﺼﺮفﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺮکه چوب و عناصر غذایی پرمصرف به همراه سرکه چوب در ﻣﺤﯿﻂ کوکوپیت ﺑﯿﺸـترین ﻣﻘﺪار را داشت. ﻋﻤلکرد ﺑﻮﺗﻪ در ﺗﯿﻤﺎرﻣﺤﻠﻮل غذایی جانسون، ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬایی ﺟﺎﻧﺴﻮن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺮکه چوب وﻋﻨﺼﺮﻫﺎیﻏﺬایی پر مصرف ﺑﻪ ﻫﻤﺮاهﺳﺮکه چوب در ﻣﺤﯿﻂ کشت ﺑﺪون ﺧﺎک ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺪار و در ﻫﻤﻪ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺧﺎکی کمترﯾﻦ ﻣﻘﺪار را داﺷﺖ.

در بررسی اثر کودهای مختلف آلی بر عملکرد و اجزای عملکرد جو رقم ریحان، پژوهشی به صورت بلوک های کامل تصادفی با ۱۶ ترکیب کودی در سه تکرار انجام و صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد اندازه گیری شد. کاربرد سرکه چوب ۵ در هزار+ زئولیت سبب افزایش معنی دار سطح برگ و وزن خشک گیاه گردید. همچنین، استفاده ازسرکه چوب۱۰ در هزار + زئولیت سبب افزایش معنی دار طول خوشه و عملکرد دانه گیاه جو گردید. در این آزمایش از سرکه چوب به میزان های ۵، ۱۰ و ۱۵ لیتر در هزار آب، به همراه کود ها و عناصر دیگر به صورت محلول پاشی استفاده شده است. توصیه می شود محلول پاشی با سرکه چوب ۱۰ در هزار به همراه زئولیت در زراعت جو مورد استفاده قرار گیرد.

در آزمایشی تاثیر بیوچار و سرکه چوب در تغذیه گیاه سویا بعنوان گیاه پر اهمیت در زمینه تولید روغن و پروتئین مورد نیاز انسان در شرایط تنش کمبود آب بررسی شد. ﺑﻴﻮچار عبارت است از زﻏﺎل ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از زﻳﺴﺖﺗﻮدهﻫﺎی گیاهی ﺿﺎﻳﻌﺎتﻛﺸﺎورزی که به عنوان کود استفاده می شود و ﺧﺎک ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را به مدت ﻫﺰاران سال در خود نگه دارد. ﺑﻴﻮچار شامل ﻛﺮﺑﻦ، هیدروژن، اکسیژن، ﻧﻴﺘﺮوژن، گوگرد و خاکستر در مقادیر متنوع است.
نتایج ﻧﺸﺎن داد ﺗﻨﺶ ﻛﻤﺒﻮد آب ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶﻣﻌﻨﻲ داری ﺑﺮ ﺻﻔﺎت ارﺗﻔﺎع، ﺳﻄﺢﺑﺮگ، ﺗﻌﺪادﻏﻼف درﺑﻮﺗﻪ، ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎیﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ، داﻧﻪ، ﻛﺎه، روﻏﻦ و وزن ﻫﺰار داﻧﻪ ﺷﺪ. ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺗﻴﻤﺎرﻛﻮدی (ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻄﻮح ﺳﺮﻛﻪ چوب وﺑﻴﻮچار) درﺟﺪول آﻧﺎﻟﻴﺰ وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﺮایﺻﻔﺎت ارﺗﻔﺎع ﺑﻮﺗﻪ، ﺗﻌﺪادﻏﻼف و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻛﺎه ﻣﻌﻨﻲدار ﻧﺒﻮد، اﻣﺎ ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺻﻔﺎت اﺛﺮﻣﻌﻨﻲ داری داﺷﺖ. ترکیب ﺗﻴﻤﺎر روی ﺳﻄﺢﺑﺮگ و عملکردﻫﺎی ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ، داﻧﻪ و روﻏﻦ درﺳﻄﺢ ۱% ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻮد.
ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻴﻮچار درﺷﺮاﻳﻂﻣﻄﻠﻮب آﺑﻴﺎری و ﺳﺮﻛﻪ چوب درﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﺶ ﻛﻤﺒﻮد آب ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮدﻋﻤﻠﻜﺮد و اﺟﺰایﻋﻤﻠﻜﺮدگیاه در شرایط ﺗﻨﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ.

پاسخ دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی هستند.