استفاده از جوش شیرین (بیکربنات سدیم خوراکی) در مقابله با بیماری سفیک پودری گیاهان

Sodium bicarbonate

baking soda

bicarbonate of soda

سدیم بی کربنات (نام IUPAC :سدیم هیدروژن کربنات) که معمولاً به عنوان جوش شیرین یا بی کربنات سودا نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب شیمیایی با فرمول NaHCO۳ است. این ترکیب، یک نمک معدنی است که از کاتیون سدیم (Na+) و آنیون بی کربنات (HCO۳) تشکیل شده است.

جوش شیرین یک جامد سفید رنگ با ظاهر بلوری است اما اغلب به صورت یک پودر با دانه‌بندی ریز، به فروش می‌رسد. جوش شیرین، کمی شور مزه بوده و خاصیت نسبتاً قلیایی دارد. ترکیب معدنی حاوی این نمک در چشمه‌های آب شور و چشمه‌های معدنی یافت می‌شود.

جوش شیرین در سال ۱۷۹۱، شیمیدان فرانسوی به نام “نیکلاس لبلانک” توانست برای اولین بار، کربنات سدیم را تولید کند که به آن خاکستر سودا نیز می گویند. در سال ۱۸۴۶، دو نانوای آمریکایی، “جان دوایت” و “آستین چرچ”، اولین کارخانه تولید جوش شیرین از کربنات سدیم و دی اکسید کربن را در آمریکا تأسیس کردند.

بی کربنات سدیم توسط فردی به نام Rudyard Kipling در دهه ۱۸۰۰ معرفی شد؛ یک ترکیب که می‌توانست در ماهیگیری تجاری استفاده شود تا از خراب شدن ماهی تازه صید شده جلوگیری کند. این کاربرد، گسترده‌ترین موارد استفاده از سدیم بی کربنات در آن زمان بود.

در سال ۱۹۱۹، یک سناتور آمریکایی اعلام کرد که جوش شیرین می‌تواند آنفولانزای اسپانیایی را درمان کند! برخی از مطالعات آن زمان نشان داد که جوش شیرین چیست و چه اثرات درمانی برای بیماری‌هایی نظیر آنفولانزا دارد.

کاربرد جوش شیرین:

سلامت و پزشکی

جوش شیرین در سفیدی دندان، تسکین زخم، رفع سوزش سر دل،درمان شوره سر، کمک به بهبود عملکرد ورزشی، بهبود عملکرد کلیه ها و ..موثر است.

آشپزی:

جوش شیرین در کیک و شیرینی پزی، نانوایی، کباب کوبیده، رقیق کننده سس ها، تهیه مربا و ژله و … کاربرد دارد.

صنعت شیمیایی:

در تولید صابون و مواد شوینده  به عنوان یک ماده باز در تولید صابون و محصولات شوینده به کار می‌رود.

صنایع پتروشیمی:

در فرآیندهای پالایش نفت، جوش شیرین برای حذف اسیدهای موجود در نفت خام و بهبود خصوصیات آن به کار می‌رود.

تصفیه آب:

برای نرم‌کننده آب در تصفیه آب و کنترل سختی آب، به عنوان یک ماده نرم‌کننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تولید کاغذ:

برای تنظیم pH در فرآیند ساخت کاغذ، بی‌کربنات سدیم استفاده می‌شود.

صنایع شیشه‌سازی:

برای تعدیل pH در فرآیند تولید شیشه، بی‌کربنات سدیم ممکن است به عنوان یک ماده افزودنی مورد استفاده قرار گیرد.

کشاورزی:

ماده طبیعی او به عنوان یک قارچ کش و دافع حشرات عمل می کند و گیاهان را از پاتوژن ها و آفات مضر محافظت می کند. علاوه بر این، به تنظیم سطح pH در خاک کمک می کند و یک محیط بهینه برای رشد ریشه سالم ایجاد می کند. کشاورزان با استفاده از بی کربنات سدیم در شیوه های باغبانی خود می توانند رشد قوی گیاهان را تقویت کنند و در عین حال آسیب های ناشی از مزاحمت های رایج باغ را به حداقل برسانند.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که شستشوی جوش شیرین مؤثرترین راه برای حذف آفت کش‌ها از سطح میوه‌ها و سبزیجات؛ بدون پوست کندنشان است. نتایج یک مطالعه نشان داد که خیساندن سیب در محلول جوش شیرین و آب به مدت ۱۲ تا ۱۵ دقیقه تقریباً تمام باقی مانده آفت کش‌ها را از سطح میوه از بین می‌برد.

لازم به ذکر است که این روش، آفت کش‌هایی را که به پوست میوه یا سبزی نفوذ کردند، حذف نمی‌کند؛ ضمن اینکه تحقیقات بیشتری لازم است تا ببینیم آیا این کار برای محصولات مختلف قابل استفاده است یا نه.

علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده از محلول‌های بی‌کربنات سدیم به‌طور مستقیم روی برگ‌ها می‌تواند نرخ فتوسنتز را در برخی از گونه‌های گیاهی به دلیل اثرات آزادسازی دی‌اکسید کربن در هنگام ترکیب با قطرات آب از شبنم یا باران باران افزایش دهد که منجر به سلامت شاخ و برگ و افزایش بهره‌وری می‌شود.

بی کربنات سدیم برای ارتقای شرایط رشد سالم و در عین حال محدود کردن رشد قارچ ها و سایر ناخواسته ها استفاده می شود. حفظ pH مناسب خاک برای تولید محصولات سالم حیاتی است. بی کربنات سدیم یک ترکیب قلیایی طبیعی است که به حفظ pH مناسب برای به حداکثر رساندن تولید محصول کمک می کند.

یکی دیگر از مزایای استفاده از جوش شیرین در باغبانی، توانایی آن در دفع آفات است. محلول پاشی مقداری از آن در اطراف بستر باغچه یا مستقیماً روی گیاهان آسیب پذیر به عنوان یک بازدارنده طبیعی در برابر حشرات مانند شته ها و کنه های عنکبوتی عمل می کند. این موجودات ریز، طعم و بافت بی کربنات سدیم را دوست ندارند و این باعث می‌شود کمتر به خوردن سبزی‌های با ارزش شما بپردازند.

علاوه بر این، محلول پاشی جوش شیرین به طور مستقیم روی برگ ها می تواند به عنوان یک تغذیه برگی موثر برای گونه های گیاهی خاص عمل کند. این مواد مغذی ضروری مانند پتاسیم را فراهم می کند که باعث تقویت بنیه و بهره وری کلی گیاه می شود.

بی کربنات سدیم، فراتر از استفاده مستقیم روی گیاهان، در کمپوست سازی نیز مفید است. هنگامی که به توده ها یا سطل های کمپوست اضافه می شود، با خنثی کردن بوها و متعادل کردن سطح pH به سرعت فرآیند تجزیه کمک می کند. این بدان معنی است که شما کمپوست غنی از مواد مغذی را برای استفاده بسیار سریعتر از روش های سنتی آماده خواهید کرد.

تاثیر جوش شیرین روی بیماری سفیدک پودری (سطحی)

سفیدک پودری زمانی تشکیل می شود که شاخه و برگ گیاه خشک باشد، نور کم باشد، دما متوسط و رطوبت بالا وجود داشته باشد. شرایط ایده آل برای رشد سفیدک پودری اغلب در اواخر بهار یا اوایل تابستان است، زمانی که عصرها هنوز خنک و تا حدودی مرطوب است، اما روزها شروع به گرم شدن می کنند.

در بسیاری از موارد، سفیدک پودری برای گیاه کشنده نیست. در عوض، این بیشتر یک موضوع زیبایی شناختی است. با این حال، اگر سفیدک پودری درمان نشود، می تواند مواد مغذی را از گیاه خارج کند و در نهایت باعث پژمرده شدن و زرد شدن برگ ها شود. در گیاهان زینتی (آپارتمانی ) موضوع بسیار مهمی می باشد. این بیماری می تواند شکوفه ها را نامناسب کند و سبزیجات و میوه ها را به ویژه در برابر آفتاب سوختگی آسیب پذیر کند. سفیدک پودری در نهایت می تواند ظرفیت تولید گیاه را کاهش دهد و طعم میوه ها و سبزیجات را تحت تاثیر قرار دهد.

اسپورهای سفیدک پودری توسط باد پخش می شوند و می توانند در زمستان در بقایای گیاهان یا روی گیاهان زنده بمانند. خبر خوب این است که فقط به این دلیل که آن را در یک گیاه پیدا می کنید، به این معنی نیست که بقیه گیاهان اطراف آلوده می شوند، این بیماری قابلیت انتشار بالایی دارد ولی ممکن است گیاهان اطراف آلوده نشوند. اگر در کدو سبز، گل رز یا سایر گیاهان دچار سفیدک پودری شدید، از اقدامات پیشگیرانه مانند موارد ذکر شده در زیر استفاده کنید تا مطمئن شوید که سایر گیاهان شما در شرایط مساعد برای رشد عامل این قارچ نیستند.

روش های پیشگیرانه:

استفاده از ارقام مقاوم به این بیماری، حذف شاخه های انبوه و امکان گردش هوا در داخل بوته، عدم کوددهی زیاد، عدم آبیاری زیاد، قرار دادن گیاه در نور مستقیم و زیاد و قرار نداشتن طولانی مدت در سایه، استفاده از کمپوست های مناسب برای بهبود وضعیت تغذیه ای گیاه، زهکش مناسب خاک و حذف شاخه های خشک و بیمار از روش های پیشگرانه موثر برای جلوگیری از بیماری سفیدک پودری در گیاهان می باشد.

گیاهان حساس به سفیدک پودری

اینکه بیماری به چه میزان آسیب وارد کند بستگی به حساسیت گیاه، سن گیاه و شرایط محیطی دارد. اصولا برخی از گیاهان در مقایسه با دیگر گیاهان حساستر به این بیماری هستند زودتر به آن دچار می شوند. از طرفی شرایط گیاه نیز در میزان شیوع این بیماری موثر است یعنی هر قدر که گیاه قویتر و از وضعیت رویشی بهتری برخوردار باشد سرعت گسترش بیماری نیز آهسته تر است اما هر مقدار که گیاه ضعیف تر باشد بیماری سریعتر آنرا از پای در می آورد.

ارقامی مانند درختان سیب، انگور، گیاهان رز، شمشاد، رزماری، بنفشه افریقایی، گل آهار، گل صد تومنی (ناز بو)، کدو سبز، ملون ها، خیار، لوبیا، گوجه فرنگی و خیلی از گیاهان دیگر به بیماری سفیدک پودری حساس می باشند.

خود جوش شیرین به تنهایی معمولاً به عنوان یک درمان کننده سفیدک پودری مؤثر نیست، اما وقتی با آب و صابون مایع (مایع ظرفشویی) ترکیب شود، می تواند یک سلاح قدرتمند باشد. معمولاً اگر به عنوان یک اقدام پیشگیرانه به جای درمان استفاده شود، بسیار سودمند تر است. اما این ترکیب در درمان سفیدک پودری گیاهان نیز موثر می باشد.

یک قاشق غذاخوری جوش شیرین و یک دوم قاشق چای خوری صابون مایع و غیر شوینده را با یک گالن آب (حدود ۴ لیتر) ترکیب کنید و مخلوط را روی گیاهان اسپری کنید.

تمام سطوح برگ (سطح پایینی برگ و سطح بالایی برگ) و ساقه را کاملا اسپری نمایید. بهتر است سمپاشی در اوایل صبح انجام شود تا تبخیر از سطح برگ دیرتر صورت گیرد و همچنین احتمال بوجود آمدن عارضه آفتاب سوختگی کم شود و یا از بین برود.

اگر قبلاً سفیدک پودری روی گیاهان ایجاد شده است و قصد درمان دارید، این درمان را هر هفت روز یکبار تکرار کنید تا قارچ از بین برود. ولی اگر این کار عملی پیشگیرانه است، هر دو هفته یکبار گیاهان را اسپری نمایید.

مکانیزم عمل بی کربنات سدیم بدین صورت است که یون های کربنات و بی کربنات در ناحیه برگ جدا می شوند تا فشار اسمزی مستقیم ایجاد کنند که به دیواره سلولی کنیدی ها و هیف های عامل قارچ آسیب می رساند و باعث فروپاشی و مرگ بعدی آن ها می شود.

بی کربنات سدیم روی کنترل کپک پودری موثر است. رشد میسلیوم به دلیل تغییر pH در ناحیه برگ مهار می شود. به دلیل وجود سورفکتانت‌ها (در ترکیب با سورفکتانت یا صابون های محلول پاشی) و مواد کمکی مختلف در بی‌کربنات سدیم، یک سد مکانیکی روی سطح برگ ظاهر می‌شود که از نفوذ هیف‌های قارچ‌های آسکومیست ها جلوگیری می‌کند.

بی کربنات همچنین می تواند به عنوان یک جایگزین آلی برای اسپری های قارچ کش شیمیایی استفاده شود. بیماری های قارچی مانند سفیدک پودری و لکه سیاه را می توان با اسپری طبیعی درمان کرد. دقت شود. اسپری های قارچی بی کربنات اگر در روزهای گرم استفاده شوند، احتمالاً برگ ها را می سوزانند. پوشش کامل و استفاده منظم برای دستیابی به نتیجه مطلوب بسیار مهم است.

محلولپاشی جوش شیرین برای کنترل بیماری قارچی روی گیاه گوجه فرنگی که حساس به بیماری قارچی می باشد، موثر بوده است.

لطفا توصیه استفاده از جوش شیرین برای مقابله با بیماری سفیدک پودری را ابتدا در یک گیاه یا حتی روی چند برگ از یک گیاه (گیاهان مختلف ممکن است میزان حساسیت های متفاوتی به این محلول داشته باشند) انجام دهید و اگر بعد از چند روز سوختگی یا عارضه ای بوجود نیامد تمام گیاه را اسپری نمایید.

پاسخ دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای الزامی هستند.